De Plaatsemolen, de Molen van Ramskapelle of molen Vergauwe (naar de laatste molenaar) stond op de hoek van de Molenstraat en de Zesde Liniestraat, ten oosten van de Diksmuidseweg, op ca. 300 m ten westen van de kerk van Ramskapelle.

We zien hem afgebeeld op de Ferrariskaart van ca. 1775 met het bruin symbool van een staakmolen.

Eigenaars en molenaars na 1790:
- 1790: Cailliau Jan, molenaar
- voor 1833, eigenaar: (van de grond): Armbestuur Ramskapelle en (van het gebouw) a) Ketelers Ange, te Ramskapelle, b) Cailliau Marie, te Ramskapelle en c) Cailliau Anne Thérèse, te Poperinge
- 21.05.1833, verkoop: (van het gebouw) Debacker-Hubrecht Livin, molenaar te Ramskapelle (notaris Jooris)
- 17.11.1843, erfenis: (van het gebouw) de weduwe (voor vruchtgebruik) en de erfgenamen (voor naakte eigendom) (erfgenamen: a) Lippens Cécile, minderjarige te Uxem (F), b) Lippens Honorine, minderjarige te Uxem (F), c) Debacker Benjamin, onderwijzer te Volckerinkhove (F), d) Debacker Bartholomé, dienstknecht te Tetegem (F), c) Debacker Amelie, echtgenote, Dehouck Pierre, werkman te Veurne, f) Debacker Rosalie, te Veurne, g) Debacker Jeanne, te Veurne, h) Vandenberghe-Gheldhof Pierre, bakker te Alveringem, i) Zakkepré-Gheldhof Philippe, herbergier te Veurne, j) Van Biervliet-Gheldhof Pierre, molenaar te Oudekapelle, k) Gheldhof Maria, te Merkem, l) Debacker Marie, werkster te Izenberge en m) Lerminai Rosalie, minderjarige te Tetegem (F) (overlijden van Livin Debacker)
- 01.04.1868, verkoop: (van het gebouw) Vergauwe-Verwaerde Dominique, molenaar te Snaaskerke (notaris Van Jaeghem)
- 18.05.1901, erfenis: (van het gebouw) de weduwe en de kinderen (overlijden van Dominique Vergauwe)
- 30.04.1908, verkoop: (van het gebouw) Vergauwe Louis Dominique (huwt later met Bulcke Alice), ontvanger van het Bureel van Weldadigheid te Ramskapelle (notaris Vandenberghe)
- 13.06.1913, verkoop: (van de grond) Vergauwe Louis Dominique (+Woumen 05.01.1965, gehuwd met Alice Bulcke), ontvanger van het Bureel van Weldadigheid te Ramskapelle (notaris Stroom)

De versleten staakmolen werd op 20 mei 1908 vernield en vervangen door de Gaainestmolen uit Zarren. Deze driezolder-staakmolen stond aldaar op de hoek van de Barisdam- en de Amersveldestraat en dateerde van 1779. Verkoper was molenaar Camiel Jaecques-Swaenepoel.

Na slechts een bestaan van 7 jaar werd de molen vernield tijdens de zogenaamde Slag van Ramskapelle, als belangrijk onderdeel van de Slag aan de IJzer op 20 oktober 1914.
Ter herdenking werd in een speciaal daartoe aangelegd perk een miniatuurmolen en een demarcatiepaal geplaatst. De kleine staakmolen is van wit beschilderd beton met vier rode steunpoten en donkergroen, geknikt zadeldak. Op de voorkant is een straatnaambord aangebracht. Op het straatnaambord: 'Square 16e Franse Jagers', '16e B.C.P. Français', '(30-10-1914)'. H. 383,5 cm x Br. 217 cm x D. 219 cm (zonder wieken). Het werd in 2004 opgenomen in de inventaris van het wereldoorlogerfgoed.

Na de eerste wereldoorlog werd een mechanische maalderij opgericht waarvan het gebouw nog bestaat. Molenaar was Louis Dominique Vergauwe, gehuwd met Alice Bulcke en overleden te Woumen op 5 januari 1965.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

De molenaarsfamilie Cailliau (www. familie-cailliau. be)

Cailliau Jacobus, geboren te Zuidschote op 8 juli 1690, molenaar te Zuidschote
Overleden te Zuidschote op 30 november 1720.

Zoon
Jean Baptist Cailliau, geboren te Zuidschote na 1699, overleden te Zuidschote na 1720
Gehuwd te Zuidschote na 1720 met (Je) Anne Constance Lowagie, geboren te Noordschote op 8 april 1707, overleden te Zuidschote  in 1752.
Hebben 8 kinderen, wonen allen samen op het molenerf te Zuidschote op 30.03.1757.

Andere zoon
Cailliau Philippus Jacobus, geboren te Zuidschote in 1748, molenaar te Zuidschote
Overleden te Veurne op 7 april 1798.

Andere zoon
Cailliau Joannes Baptiste, geboren te Zuidschote in 1720, molenaar te Ramskapelle (Nieuwpoort)
Overleden te Ramskapelle op 7 februari 1797.

Cailliau Jan Baptist
Geboren te Boezinge op 21 maart 1774
Molenaar te Boezinge
Overleden te Boezinge op 3 september 1837.

Cailliau Carolus Josephus, geboren te Boezinge op 27 juli 1816.
Molenaar te Boezinge
Overleden te Boezinge op 28 oktober 1861.

-----

De Slag van Ramskapelle bij de molen, in het kader van de Slag aan de IJzer (1914)

De Slag aan de IJzer startte op 18 oktober 1914. Na de aftocht uit Antwerpen namen de Belgische divisies rond half oktober hun nieuwe posities in ten oosten en ten westen van de IJzer. Zo ook te Ramskapelle, waar de inwoners vluchtten. Het Belgische front bleef echter verder afbrokkelen en de Belgen moesten zich bijna volledig op de linkeroever van de IJzer terugtrekken. De Duitsers slaagden er zelfs in de brug van Tervate over te steken en de linkeroever te bereiken. Op 23 oktober staken de Duitsers massaal de IJzer over en bleven verder oprukken. In Nieuwpoort legden de Duitsers bruggen over de Noordvaart en dreven de Belgen verder achteruit. Mede dankzij de Franse generaal Grossetti werd een aanval op Booitshoeke afgeslagen en het Belgische front terug op de spoorlijn gebracht. Bij een algemene aanval geraakten de Duitsers tot bij de molen van Ramskapelle. De Belgische 4de en 5de Linieregimenten weerstonden geruime tijd de hardnekkige aanvallen. Kerk en huizen werden tot puin herleid. De Belgen moesten wijken en de weg naar Frankrijk lag open. De Slag aan de IJzer werd beëindigd met hulp van de onderwaterzetting vanaf de nacht van 29 op 30 oktober. De afwateringssluis van de Noordvaart werd opengezet en door dit enkele nachten te herhalen, steeg het water tussen de IJzer en de spoorwegberm Nieuwpoort-Diksmuide. Te Ramskapelle vonden op 30 en 31 oktober nog de laatste verbeten gevechten plaats om de Duitsers achter het station van Ramskapelle, de spoorwegberm en het wassende water te dwingen. De bres moest worden gedicht door het 6e Linieregiment, een bataljon van het 7de Linieregiment en 2 compagnies van het 14de Linieregiment, terwijl 2 Franse bataljons (Jagers en Algerijnse tirailleurs) bijstand verleenden. De Duitsers hadden zich met hun mitrailleurs op de hoogte van de molen geïnstalleerd. De tegenaanval werd ingezet 's morgens op 30 oktober. De Franse artillerie beschoot Ramskapelle om de Duitse posten uit te schakelen. Daarna trokken de Algerijnen met een groot élan op, maar aan het Ramskapelleleed werden ze door de Duitsers neergemaaid. Overlevenden deinsden terug en werden opgevangen door het 6de Linie en de Franse Jagers, voor wie ze de weg hadden gebaand. Ondertussen steeg het water. 's Morgens, op 31 oktober, werd een nieuwe aanval ingezet. In korte golven rukten de Belgen en de Fransen voorbij de molen en in de straten van Ramskapelle ontstonden verbeten lijf-aan-lijf gevechten met de bajonet op het geweer. Het wassende water stond aan hun kant en de Duitsers trokken achteruit. Op 31 oktober waren nog slechts enkele hoger gelegen delen in het onderwater gezet gebied in Duitse handen. Die werden ingericht tot vooruitgeschoven stellingen. Het IJzerfront was gestabiliseerd. Men groef zich in. De Slag aan de IJzer was voorbij. Tijdens de stellingenoorlog in de daaropvolgende jaren kende de door een Belgische legerdivisie verdedigde sector Ramskapelle eerder kleinschalige gevechten en beschietingen. Pas tegen het einde van de oorlog, met het Duitse Lente-offensief, kwam er weer volop beweging aan de spoorwegberm. Met het Geallieerde Eindoffensief van september 1918 konden Belgen en Fransen eindelijk weer de spoorwegberm verlaten om de onderwater gezette vlakte over te steken.
 
Mariëtte Jacobs

DCR, "Slag bij Ramskapelle", De Weekbode edit. Kust, 23.10.2015, p. 38.
Ramskapelle. De herdenking van de Slag bij Ramskapelle vindt dit jaar op zaterdag 31 oktober plaats. De Slag bij Ramskapelle speelde een beslissende rol tijdens de Eerste Wereldoorlog. In hun poging om de Franse kanaalhavens via Ramskapelle, Wulpen en Veurne te bereiken, stuitten de Duitsers op fel verzet. Aan hun opmars kwam een einde, wat leidde tot het begin van een vier jaar durende stellingenoorlog. De  herdenking begint om 10.30 uur met een eucharistieviering, gevolgd door een bloemenhulde aan de twee monumenten op het dorpsplein, aan de miniatuurmolen en aan het herinneringsmonument 1914-2014. Door wegenwerken gaat de optocht dit jaar niet naar het miltaire kerkhof.

Mariëtte Jacobs, "Zij, die vielen als helden... Inventaris van de oorlogsgedenktekens van de twee wereldoorlogen in West-Vlaanderen", Deel 2. Brugge, Provincie West-Vlaanderen, 1996
Mariette Jacobs, "Naamstenen 1914-1918. 25 gedenkstenen opgericht tussen 1984 en 1988 ter herinnering aan het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog en aan het overlijden van Koning Albert", Brugge, Provincie West-Vlaanderen, 1988, 112 p.
Lorthiois Jacques, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (122).
Jack Verstappen, "85 jaar gelden brandde Ramkapelle", in: Bachten de Kupe, XXXXI, 1999, 4 (okt.-dec.), p. 188-191.
Holemans Herman, Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten P-R, Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 2001.
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Zarren, 1905/9, 1908/6, 1921/27, 1949/11.
Claeys A., Geschiedenis van Ramskapelle (De Gidsenkring, IX, 2, 1971).
Eloy A., Verslag over de gemeente Ramskapelle, Ramskapelle, 1952.
Sylveer Vanoverschelde, "De molens te Zarren", in: Jaarboek heemkundige kring "Crekel Beke" Kortemark, 1990, p. 141-172;
J. Demarée, T. Denoo, A. Desmytter, W. Messeyne, S. Vanhove, "Couchezmolen, molenmuseum, leidraad", Kortemark, s.d.
Jos Demarée, Ann De Smyter & Saskia Vanhove, "Wullepitmolen", Kortemark, s.d.;
Christiaan Debusschere, "Molengemeente Kortemark", Kortemark, Molen Magazine, 2003, 260 p.;
P. Vanneste, S. Baert & S. Creyf, "Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortemark, Deel I: Deelgemeente Kortemark en Handzame, Deel II: Deelgemeenten Werken en Zarren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL42".
Jozef Maes, "De Plaatsmolen van Ramskapelle", De Belgische Molenaar, 22.01.1971.
Braet Paul, De geschiedenis van de molen van Ramskapelle, De kleine kroniek, XII, 2004, p. 1021-1028.

Persberichten
DCR, "Slag bij Ramskapelle", De Weekbode, edit. Kust, 23.10.2015, p. 38.