Molenechos's Homepage Molenechos.org

Bazel (Kruibeke), Vlaanderen - Oost-Vlaanderen

Verdwenen molen

karakteristiek

Naam
Galgenbergmolen, Galgbergmolen, Kraakmolen, Molen Geldof
Ligging
Hoogstraat 133
9150 Bazel (Kruibeke)
noordzijde
hoek met de Portugezenstraat
2 km W v.d. kerk
kadasterperceel A785
Vlaanderen - Oost-Vlaanderen
toon op kaart
Gebouwd
voor 1470 / 1683
Verdwenen
na 1585 / 1918, sloop
Type
Staakmolen met open voet
Functie
Korenmolen
Database nummer
2646
© Verzameling Ons Molenheem

Beschrijving / geschiedenis

De Galgenberg- of Kraakmolen, die op het laatst ook Geldofs molen werd genoemd naar de molenaar, was een houten graanwindmolen aan de noordzijde van de Hoogstraat (nr. 133), opde hoek met de Portugezenstraat.

De Galgenbergmolen, zoals die op talrijke oude kaarten is aangeduid, is genoemd naar de dichtbijgelegen galg van het nog bestaande kasteel van Wissekerke. Deze galg stond aan de Hoogpoort, buiten in het veld.

De staakmolen werd voor 1470 opgericht. 

De windmolen werd in 1585 door Servaas van Steelant gekocht voor 1.500 gulden van de graaf van Egmond.

Na zijn verdwijning werd hij in 1683 herbouwd, als staakmolen met een bijgaande rosmolen. Hij behoorde tot de opeenvolgende heren van Bazel.

Toponymische vermeldingen:
- 1470: "binnen Baersele bider Galberchmolen..."
- 1519: "bij den Ghalberch­muelen... ontrent den Ghalchberch muelen" (A. Van Geertsom, "Erfelijke renten van Haasdonk: De Heilige Geestrenten", in: Annalen van de Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, deel 64, 1960, p. 123-210, nr. 81);
- 1563: den gheelen Galchberchmoelen (Rijksarchief Beveren, Bazel, oud archief, nr. 137, 35 v°);
- 1585: de wint koorenmolen genaempt de Galchberchmolen (Rijksarchief Beveren, Bazel, oud archief, nr. 139, 75 r°);
- 1638: Varenthouck nr 23, den wintmeuIen, rosmeulen, huyse metten aenhanck, groot 85 roeden (Rijksarchief Beveren, "Rupelmonde, oud archief van stad en kerk", nr. 794)

We zien hem aangeduid op:
- Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen en met de benmaing "Galgen Bergh Molen"
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Kraek Molen"
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met de benaming "Kraek molen".

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Vilain XIIII Philippe, graaf te Bazel
- later, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Phille Vilain XIIII)
- 01.07.1858, deling: Vilain XIIII Marie Louise Victoire, gravin te Bazel (notaris Van Bogaert)
- later, eigenaar: Ernalsteen Rosalie Victor, rentenierster te Brussel
- 18.07.1884, verkoop: Geldof-Egghe Victor, molenaar te Bazel (notaris De Maesschalck)

De staakmolen werd in 1918 gesloopt.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven en landkaarten
- Rijksarchief Beveren, Bazel, oud archief, nr. 137, 35 v° (vermelding uit 1563)
- Rijksarchief Beveren, Bazel, oud archief, nr. 139, 75 r° (vermelding uit 1585)
- Rijksarchief Beveren, "Rupelmonde, oud archief van stad en kerk", nr. 794 (vermelding uit 1638)
- Ferrariskaart (ca. 1775) met een bruin symbool van een staakmolen
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- Maris A., Bazel in Waas, land, volk en kerk, 1976.
- Van Geertsom A., "Erfelijke renten van Haasdonk: De Heilige Geestrenten", in: Annalen van de Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, deel 64, 1960, p. 123-210, nr. 81
- Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
- Holemans Herman, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1996.