Molenzorg

Pittem, West-Vlaanderen


Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Claerhoutmolen

Ligging
Claerhoutmolenweg 16
8740 Pittem

1,8 km ZW v.d. kerk
Kadasterperceel C328


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1365 / 1594
Verdwenen
ca. 1580 / 1924, verplaatst naar Lendelede, Bergmolen
Beschrijving / geschiedenis

De Claerhoutmolen was een houten korenwindmolen in de Claerhoutmolenweg 16, op 1,8 km ten zuidwesten van de kerk van Pittem. Naast de windmolen stond in de 18de eeuw een rosmolen of "roskot" om ook in windstille periodes te kunnen draaien.

De molen van de heerlijkheid Claerhout werd voor het eerst vermeld in 1365. De staakmolen werd in 1576 totaal vernieuwd door Cornelis van den Meulene. Kort daarna werd hij vernield tijdens de troebelen rond 1580 en in 1594 hersteld door Pieter De Bruyne.

Een aanplakbiljet uit 1719 in verband met de verkoop van de heerlijkheid vermeldt "eenen Schoonen Cooren Windt Meulen met een woonhuys".

Molenaars

Tijdens de laatste decennia van de 17de eeuw en het begin van de 18de eeuw was de familie Heytens, die ook de molenaars van de Plaatsmolen leverde, werkzaam in de molen. Gedurende het grootste deel van de 18de en 19de eeuw uitgebaat door de bekende molenaarsfamilie Vercoutere uit het Wingense. In 1895 kwam Karel Lodewijk van Brabant op de molen.

Pieter Verherde (1630)
Pieter Lambrecht (1664-1670); zijn weduwe bewoonde in 1670-1672 de Boonhogemolen te Pittem
Karel Heytens (1670-1694)
Jacob Heytens (1694 - overleden in 1710)
Zijn weduwe hertrouwde in 1711 met Judocus Vercoutere uit WIngene, die op de molen bleef tot in 1729
Polycarpus Vercoutere (1729-1773)
Franciscus Bernard Vercoutere (1773-1793)
Ferdinand Vercoutere (1793 - overleden in 1842).

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Pecsteen de Zwevezeele - D'Hooghe, eigenaar te Brugge; de huurder is Vercoutere Franciscus
- 23.12.1850, erfenis: de Schietere de Lophem - Pecsteen de Zwevezeele Carolus
- 16.03.1877, erfenis: de kinderen (overlijden  van Carolus de Schietere de Lophem)
- 01.07.1878, deling: de Schietere de Lophem - Dhondt Oscar Joseph Marie Ghislain, eigenaar te Brugge (notaris Vanelslande)
- 31.10.1907, erfenis: de erfgenamen (overlijden van Oscar de Schietere de Lophem)
- 30.09.1908, verkoop: de Séjournet de Ramignies - de Schietere de Lophem Ferdinand, eigenaar te Sint-Kruis (notaris Van Caillie)

De molen kreeg in 1912 tweedehandse, geklinknagelde roeden, gemaakt in 1903 door Verhaeghe uit Ruddervoorde. Deze roeden waren oorspronkelijk geplaatst in de Plaatsmolen van Egem en werden daar op 28, 29 en 30 mei 1912 verwijderd door de molenmakers Coussée uit Meulebeke. 

De Claerhoutmolen werd in 1924 afgebroken en naar Lendelede overgebracht ter vervanging van de vernielde "Bergmolen" aldaar.

Het tracé ten noordwesten van de molenhoeve staat als landweg afgebeeld op een kaart van de heerlijkheid Claerhout uit het eerste kwart van de 17de eeuw. Op de Ferrariskaart (1770-1778) wordt nog slechts het meest zuidelijke deel van de straat weergegeven, de verbinding tussen de "hoeve Claerhout" langs de Claerhoutdreef en de "hoeve Claerhout Molenhof" langs de Claerhoutmolenweg, die in de 17de eeuw nog via twee thans gesupprimeerde routes liep, volgde in het derde kwart van de 18de eeuw reeds het huidige tracé.

Ten noorden van de laatste bocht naar de Claerhoutdreef bevindt zich nr. 16, hoeve "Claerhout Molenhof" met nieuw of vernieuwd woonhuis en nieuwe loods. Resterend bakstenen landgebouw langsheen de straat onder zadeldak (Vlaamse pannen). Blinde straatgevel met latere aanbouw in lichtrode bakstenen aan westzijde, onder zadeldak in zwartgeglazuurde mechanische pannen. Vernieuwde erfgevel met rechthoekige vensters, schuifpoorten en zolderluik onder haakse bedaking. Gedichte getoogde muuropening in de oostelijke zijgevel. Bakstenen brugje over de Devebeek.

* Zie ook: Lendelede, Bergmolen

Lieven DENEWET, Valère ARICKX & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
Provinciale Bibliotheek en Documentatiecentrum West-Vlaanderen, Archief, nr. 164 AD 1: aanplakbiljet Goet van Claerhout, 1719.
Rijksarchief Brugge, Gemeente Pittem. Oud Archief, nr. 28/6: Nieuwe ommelooper ende terrier der prochie van Pitthem", door D. Seghers, 1761, kaart 34, 36.
Rijksarchief Kortrijk, Familiearchief de Limburg-Stirum, nr. 5: Heerlijkheid Claerhout, 1614.

Weken
J. Ameeuw, Daar bij die molen… De Claerhoutmolen te Pittem, in De Gidsenkring, jg. 18, nr. 5, 1980, p. 2-3.
V. Arickx, Geschiedenis van Pittem, Pittem, 1951, p. 140, 184.
V. Arickx, "Geschiedenis van Egem. Deel II. Egem sedert de Franse revolutie", Pittem, 1982, p. 333-334.
F. Hollevoet e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 140.
Westvlaamse Windmolens: De Claerhoutmolen te Pittem, in Curiosa, jg. 43, nr. 428, 2005, p. 25-26.
H. Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten P-R", Rotem, 2001.
Wilfried Devoldere, Heden en verleden. Daarbij die molen ... Vooruitblik op Erfgoeddag 2009, Het gemeentelijk infoblad Pittem-Egem, jan.-febr.-maart 2009. 

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zaterdag 15 oktober 2016

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens