Molenzorg

Drongen (Gent), Oost-Vlaanderen


Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Veerstraatmolen

Ligging
Veerstraat
9031 Drongen (Gent)

zuidzijde
tegen de Leie
300 m NO v.d. kerk
kadasterperceel B472


toon op kaart
Type
Stenen bergmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
1793
Verdwenen
1861, sloop
Beschrijving / geschiedenis

De Veerstraatmolen was oorspronkelijk een stenen bergmolen, ingericht als korenmolen, aan de zuidzijde van de Veerstraat, tegen de Leie.

In de lente van 1792 diende François de Weer[d]t (of De Weirt) een aanvraag in tot de oprichting van een graanwindmolen te Drongen, op een stuk grond onder de heerlijkheid van Overpoel, geënclaveerd binnen Drongen. Die aanvraag bevatte o.m. ook een verzoekschrift, dd° 12.03.1792, vanwege een aantal bewoners van “het Canton genaemt den Hueverpoel”, ten gunste van de oprichting van de molen; ondertekenaars waren o.a. C.J. Minne, stoker te Drongen, Jacob de Pauw en Lieven Serweytens.

Opnieuw was het de lokale heer, in dit geval Adrianus Angelus Walckiers, heer van Drongen, die hiertegen bezwaren liet gelden. Hij betoogde dat er in Drongen al twee korenwindmolens bestonden, nl. die op de Beekstraatkouter, “tussen den wijk van de Beekstraete, Schutterstraete en Luchteren”, zijnde de oostkant van de parochie, en anderzijds de molen in de wijk van Halewijn, zijnde de westkant van de parochie (8).

Deze beide molens - aldus de Drongense dorpsheer – zijn voor het dorp “souffisant ten allen tijden, ook bij tijdelijke windeloosheid, mits elke molen is hebbende een rosmolen”. Hij was dan ook van mening dat het overbodig was nog een derde windmolen op te richten.

Maar blijkens het register van de Wetachtige Kamer van de Vorstelijke Domeinen werd op 19 september 1792 door keizer Frans I aan François de Weerdt dan toch het gevraagde octrooi verleend. Daaraan waren enkele wel voorwaarden verbonden:

a. De molen moest opgericht worden op ten minste 200 passen afstand van elke grote weg.

b. Aan de ontvanger-generaal van de Watergravie van Vlaanderen moest jaarlijks een vergoeding (“reconnaissance”) betaald worden van twee hoed graan, betaalbaar in courant geld; maar het allereerste jaar moest er dubbel betaald worden, alsook bij elke mutatie van eigenaar.

c. Het gebruik van de molen moest beperkt blijven tot alleen maar het malen van graan.

d. De toelating gold slechts voor de duur van één jaar, binnen welke termijn de molen moest opgericht zijn, zoniet verviel de toelating.

Rekening gehouden met de laatstgenoemde voorwaarde mag derhalve verondersteld worden dat de aanvrager wel degelijk effectief gebruik heeft gemaakt van het verleende octrooi.

In de "Gazette van Gend" van 12 en 16 september 1793 lezen we ondubbelzinnig dat de molen werd gebouwd: "Door Francis de Weirt wordt een korenwindmolen gebouwd “aen het Dorp van Drongen, tegen de riviere de Leye, alwaer hy de functie van molenaer zal exerceren”. Hij zal op 31 oktober 1793 vertrekken uit Zomergem, waar hij actueel nog woont in een huis en erf, in 1789 uit de grond nieuw gebouwd, zijnde een bakkerij en kruidenierswinkel, voorzien van keldering, boven- en benedenplaatsen, en groententuin. Dit huis in Zomergem, eigendom van griffier Van Wambeke aldaar, wordt meteen ter verpachting gepresenteerd.

Als bewoners verbleven er: op 1 april 1800 Franciscus De Weert, op 1 mei 1813 Bernardus Goethals.

In het proces-verbaal van de kadastrale afpaling der gemeente Drongen dd° 10.10.1813, voor deze gemeente (inclusief Baarle) worden vier korenwindmolens vermeld, waarvan er één eigendom is van Sylvain De Weirdt (allicht de zoon van François?): "Section E n° 666, moulin a vent et à blé, appartenant à Mr. S(ilv)ain De Weirdt, meunier à Tronchiennes: estimé en revenu brut 300 F".

Opeenvolgende eigenaars:
- 1782, opbouw: De Weert Franciscus
- 1813, eigenaar: De Weert Sylvain; molenaar: Goethals Bernard; in 1818: molenaar De Vliegher-Siron
- voor 1834, eigenaar: Van Kerckvoorde-Claeys Lievin François, de weduwe, landbouwer te Evergem
- later, erfenis: de kinderen: a) Van Kerckvoorde Jean François, landbouwer te Drongen, b) Van Kerckvoorde  Jacques François, landbouwer te Drongen, c) Van Kerckvoorde Jeanne Albertine, te Drongen en d) Van Kerckvoorde Livine Marie, te Drongen (overlijden van de weduwe Claeys van Lievin Van Kerckvoorde)
- 28.11.1840, erfenis: Verwilst-Braet Pieter, metselaar en later molenaar te Drongen (notaris Driesens)
- 05.10.1853, verkoop: Devijlder Pieter, brouwer en later molenaar te Drongen (notaris Driesens - stenen graanwindmolen)
- 24.08.1859, verkoop: Stalins Francis Theodoor, eigenaar te Gent en later te Drongen (notaris Driesens - "moulin à blé avec bâtiments")

Na Sylvain Deweert kwam Joannes Baptiste De Vliegher, molenaar geboren in Zomergem. Hij huwde met Maria Petronella Siron uit Bellem. Het gezin vestigde zich op de Veerstraatmolen in 1818. Tien jaar later verhuisden ze naar de Meerskantmolen van Drongen (zie aldaar). Daarna kwam Petrus Franciscus op de Veerstraatmolen. De Somer verhuisde naar de Holismolen. Petrus Verwulst kwam in 1840, dan Petrus De Vijlder. In 1853 kwam de molen door aankoop in het bezit van Franciscus Theodoor Stalins.

De Veerstraatmolen werd verlaten en werd afgebroken in 1861, slechts 70 jaar oud.

Lieven DENEWET, Herman HOLEMANS & Paul HUYS

Bijlagen

Gazette van Gend, 12 en 16 september 1793.
Drongen - Bouw van een nieuwe korenwindmolen
Door Francis de Weirt wordt een korenwindmolen gebouwd “aen het Dorp van Drongen, tegen de riviere de Leye, alwaer hy de functie van molenaer zal exerceren”. Hij zal op 31 oktober 1793 vertrekken uit Zomergem, waar hij actueel nog woont in een huis en erf, in 1789 uit de grond nieuw gebouwd, zijnde een bakkerij en kruidenierswinkel, voorzien van keldering, boven- en benedenplaatsen, en groententuin. Dit huis in Zomergem, eigendom van griffier Van Wambeke aldaar, wordt meteen ter verpachting gepresenteerd.

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijksarchief Brussel, Financiële Raad, n rr. 1933. Verzoekschrift door Francis Deweert (De Weirt) voor de oprichting van een graanwindmolen in Drongen.
Rijksarchief Gent, Vorstelijke Domeinen, reg. 101 (f° 30r°-32r°) en bundel 100 (nrs. 42 van 08.10.1792 en 44 van 20.10.1792) (octrooiaanvraag)

Gedrukte bronnen
Gazette van Gend, 12 en 16 september 1793 (oprichting molen)

Werken
Cyriel Goemé, "Veerstraatmolen", Dronghine, Jaarboek, III, 1984, p. 7-34.
Denis De Cloet, "De molens van Drongen na 1800", in: Dronghine (Heemkundige Kring van Drongen), Jaarboek, I, 1982, p. 20-22;
Paul Huys, "Betwistingen rond de oprichting van molens (1792)", Molenecho's, XXXVIII, 2010, 3? p. 140-141.
P. Huys, “De oprichting van nieuwe molens in Oost-Vlaanderen in de late achttiende eeuw”, in Uit velerlei eeuwen. Historische en kunsthistorische bijdragen (Gent, Provincie, 1982; reeks Kultureel Jaarboek - Bijdragen, nieuwe reeks, 18), pp. 57-72.
Piet Cassiman, "Over Drongense molens", in: Dronghine-Jaarboek, XVII, 1998, p. 167-170.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Tweede aflevering. De arrondissementen Eeklo en Gent", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XV, 1961, 2 (Gent, 1962);
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 2. Gemeenten D-E", Rotem, Studiekring Ons Molenheem, 1998.
Mailbericht Nicole Sieron, Sint-Denijs-Westrem, 11.07.2012.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: donderdag 13 juli 2017

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens