Molenzorg

Brussel, Brussels Hoofdstedelijk Gewest


Repr. Verzameling Ons Molenheem.
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Windmolen bij de Anderlechtse Poort
Molen Van der Meeren
Molen Servaes

Ligging
Boudevard du Midi
1000 Brussel

Zuidlaan (deel van Kleine Ring)
op de Vestingen
bij de Anderlechtse Poort
1,5 km W v.h. centrum
kadasterperceel C2206


toon op kaart
Type
Staakmolen, later stenen stellingmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
1638 / 1672 / voor 1702 (hout) / na 1775 (steen)
Verdwenen
1672 / 1695, oorlog / 1838 - december, sloop
Beschrijving / geschiedenis

Van in de 16de eeuw tot in het tweede kwart van de 19de eeuw stonden er meerdere windmolens op de tweede Brusselse omwalling (de huidige Kleine Ring), steeds in de buurt van een stadspoort.

De Molen Van der Meeren werd in 1638 op de vestingen bij de Hallepoort gebouwd als een standaardmolen. Het betrof een heropbouw, aangezien vele Brusselse vestingsmolens in 1637 werden vernield door de Hollanders tijdens het Beleg van Breda.

De staakmolen werd uiteengenomen in 1672 en heropgebouwd op de vestingen nabij de Anderlechtse Poort, rechtover het tweede torentje van de omheining, in de richting van de Hallepoort. Thans te situeren op het kruispunt van de Boulevard du Midi (Zuidlaan) en de Bodegemstraat (rue Bodeghem).

De molen werd vernield in 1695 door de Fransen bij de "bombaerdinghe" van Brussel.

Voor 1702 werd de molen als staakmolen heropgericht. Dan was Jan van Boxhem er meester-molenaar. Hij werkte er met zijn meederjarige zoon en een knecht. Dit leren we uit de telling van Brussel (1702): "183. De Windtmolen op de vesten. Jan van Boxhem, m(eeste)r molder 1 sone meerderjar(igh) 1 knecht.  8-10".

We vinden de molen aangeduid op de Villaretkaart (1745-1748) en de Ferrariskaart (ca. 1775) telkens met het bruin symbool van een staakmolen. 

Na 1775 gebeurde de heroprichting als een stenen stellingmolen.

Eigenaar-molenaar rond 1830 was de weduwe van Arnould Servaes uit Brussel.

Na aankoop door de stad Brussel op 26 november 1838 (akte notaris Vanderlinden), volgde in december 1838 de sloop, als laatste Brusselse walmolen, bij het aanleggen van de ringlaan.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bijlagen

Paul Lindemans, "Stadsmolens in oorlogstijd (1637)", Eigen Schoon en de Brabander, XXIV, 1951, p. 50.

De pachters van de stedelijke molens van Brussel, maakten er hun beklag van dat zij in 't jaar 1637 geen profijt hadden gedaan. «Mits tbelegh van de stad Breda, begonnen op 21 Juli 1637, en geduurd hebbende tot 10 October 1637», had de goeverneur van het garnizoen van Brussel «in het aencommen van den vijant», het water in de vesten doen houden en verboden «mette watermolens te maelen om de stadt beter te bevrijden...» -De windmolens waren door de vijand afgeschoten. Men was verplicht geweest te malen met «rosmolens»,  wat ook schade was voor de pachters van de molens, «hebbende daervoor moeten houden 21 paerden», als wanneer zij anders slechts 3 of 4 «kerrepeerden» houden voor de uitvoer van het meel.

(Rijkarchief Brussel, Notariaat, nr 4424.)

Literatuur

Archieven
Algemeen Rijkarchief Brussel, Notariaat, nr. 4424

Landkaarten
- Villaretkaart (1745-1748)
- Ferrariskaart (ca. 1775)

Werken
- Paul Lindemans, "Stadsmolens in oorlogstijd (1637)", Eigen Schoon en de Brabander, XXIV, 1951, p. 50.
- Alexandre Henne & Alphonse Wauters, "Histoire de la Ville de Bruxelles",  Brussel, I-II, 1845.
- M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961.
- Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1980. Brabantse wind- en watermolens. Deel 1: arrondissement Brussel-Hoofdstad", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem", 1989.
- Paul Bauters & Marc Villeirs, "Les moulins à eau et à vent de Woluwe-Saint-Lambert et de la région bruxelloise. Histoire et technologie / Water- en windmolens van Sint-Lambrechts-Woluwe en van het Brussels gewest. Geschiedenis en techniek", Woluwe-Saint-Lambert/Sint-Lambrechts-Woluwe, 1996 (Musée communal de Woluwe-Saint-Lambert, cahier n° 2 / Gemeentelijk museum van Sint-Lambrechts-Woluwe, tijdingen n° 2).

Mailberichten
- Herman Swinnen, 09.12.2017 (melding van de Telling van Brussel, 1702)

Overige foto's

<p>Windmolen bij de Anderlechtse Poort<br>Molen Van der Meeren<br>Molen Servaes</p>

De Anderlechtse Poort rond 1780. Aquarel van Louis Spaak (+1840). Repr. verzameling Ons Molenheem

<p>Windmolen bij de Anderlechtse Poort<br>Molen Van der Meeren<br>Molen Servaes</p>

Tekening Wagemans, 03.09.1775

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zondag 10 december 2017

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens