Molenzorg

Paal (Beringen), Limburg


Prentkaart P.D.S. (coll. L. Denewet, Hooglede)
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Gielenbergmolen
Gelebergmolen

Ligging
Oude Barrier 21
3583 Paal (Beringen)

noordzijde
ten W v.d. Mulderstraat
Gielenberg, Geleberg
51°02'23" NB 05°10'55" OL


toon op kaart
Type
Staakmolen met gesloten voet
Functie
Korenmolen
Gebouwd
1841, overgebracht uit Vlaanderen
Verdwenen
1960, sloop
Beschrijving / geschiedenis

De Gielenbergmolen of Gelebergmolen was een houten korenwindmolen aan de noordzijde van Oude Barrier (nr. 21), ten westen van de Mulderstraat.


De standaardmolen werd in 1841 in opdracht van Dominiek Porters door molenbouwer Jan Ceyssens uit Vlaanderen naar Paal overgebracht. Een datum in een balk herinnerde aan de opbouw. Dit is, in vergelijking met de bouw van andere molens, vrij laat. De Gielenbergmolen stond in dienst van de omliggende kleinschalige landbouw die vooral bestond uit rogge. Hij was net als vele andere molens erg strategisch geplaatst en genoot van een goede windvang. De Diestiaan-getuigenheuvels die in de Zuiderkempen - en dus ook in Paal - veel voorkomen, waren erg geschikt voor het plaatsen van windmolens.


De molen was verder traditioneel gebouwd naar het model van een standaardmolen. In het voetgedeelte was tevens een bijkomende bergruimte voorzien. De roeden kregen, vermoedelijk rond 1940, een stroomlijnprofiel van het systeem Van Bussel ("verbusselde roeden", "verbusseling").


Oprichter Dominiek Porters overleed in 1859. Zoon Victor en dochter Sophia Porters erfden de molen. Victor overleed amper een jaar later, in 1860. De molen kwam volledig toe aan zijn zus Sophia en haar man (en molenaar) Victor Dams. Zij overleden beiden in 1868 en de molen kwam door erfenis in het bezit van de familie Dams.


De erfgenamen in 1880 waren Marie-Adèle Dams, gehuwd met Hubert Schouteden, hoofdonderwijzer te Beringen en Jan Dams, dokter te Tessenderlo. Deze laatste verkocht in 1897 zijn deel in de molen aan Eduard De Boeck, onderpastoor te Sint-Pieters-Leeuw.
In 1902 verkochten de beide mede-eigenaars hun deel in de molen aan Jan Gijsbers-Croymans, die in dat jaar ook de watermolen van Beringen-centrum had aangekocht.
Hendrik Gijsbers en zijn kinderen werden in 1918 eigenaars van de windmolen op Gielenberg. Ze verkochten hem in 1920 aan molenaar André Ceyssens-Agten.
In 1939 tenslotte werd de molen toegewezen aan Kamiel Vangeel-Gaethofs, koordendraaier en later molenaar.


Enkele namen van pachters-molenaars: Charles Reymen, Leonard Wits, Eduard Oyen (1886), Martin Moors (1901-1911) en Heuvelmans uit Oostham.

 

De molen werd, zoals de houten achtkante molen van Paal, bij koninklijk besluit van 31 december 1945 beschermd als monument. Klassering bleek ook hier geen waarborg voor behoud te zijn. De molen werd in 1960 afgebroken door molenmaker Flor Janssen uit Geel. Het zand van de molenberg werd door de firma Betonac gebuikt bij de aanleg van de autoweg Antwerpen-Luik.

 

Herman HOLEMANS & Johan PORTERS

Bijlagen

Over de molenaarsfamilie Gijsbers (Kees Gijsbers, Bergeijk, 22.10.2012)
Sinds enige tijd ben ik op zoek naar de geschiedenis van mijn voorouders met familienaam Gijsbers. In 1850 is ene Willem Gijsbers in Eksel getrouwd met Anna Maria Tielens. In zijn trouwakte wordt als beroep vermeld "molenaar". Ook in de geboorteaktes van drie van zijn kinderen die in 1859, 1860 en 1863 in Helchteren werden geboren wordt als beroep "mulder"vermeld. Als in 1894 Anna Maria Tielens komt te overlijden, doet zoon Antoon Gijsbers aangifte daarvan in de gemeente Hechtel. Het beroep van Antoon is ook weer "molenaar".

Literatuur

De molens van Paal, in: Kiosk (Heemkundig tijdschrift van Beringen, Paal en Koersel), Beringen, jg. 2, 1996, 3 (nr. 6); jg. 3, 1997, 2 (nr. 9).
Briers L., Molen op Gieleberg te Paal verdwijnt uit het landschap, in: Het Belang van Limburg, 01.10.1960; overgenomen in: De Belgische Molenaar, LV, 1960, p. 368-369.
Van Overstraeten J., Weer een windmolen bedreigd, in: De Toerist, 1960, p. 858.
Van Overstraeten J., Nog de molen van Straterveld te Paal, in: De Toerist, 16.09.1960.
Brockmans C., Van Buiting tot Paal.
Een molengebied, Ons Heem, XII, 1957, p. 64.
Schouteden W., Beringen, vroeger en nu, Beringen, s.d.
Albert Vanderaerden & Eugène Wellens, "Onze Lummense molens, molenaars en bakkers", Lummen, Geschied- en Heemkundige Kring Groot Lummen, 1996, p. 66-67.
H. Holemans & W. Smet, Limburgse windmolens in heden en verleden, Nieuwkerken, Ten Bos / Studiekring Ons Molenheem, 1981.
Mailbericht Kees Gijsbers, Bergeijk, 22.10.2012.
Mailbericht Eric Geypens, 22.06.2015.
Mailbericht Johan Porters, 03.11.2015.

Overige foto's

<p>Gielenbergmolen<br>Gelebergmolen</p>

Foto Jean Massart (Etterbeek 1865-1925), 1911

<p>Gielenbergmolen<br>Gelebergmolen</p>

Verzameling Ons Molenheem

<p>Gielenbergmolen<br>Gelebergmolen</p>

Foto P.J. Lemmens, uitg. als prentkaart door Studiekring Ons Molenheem en Stichting Levende Molens, Roosendaal

<p>Gielenbergmolen<br>Gelebergmolen</p>

Verzameling Ons Molenheem

<p>Gielenbergmolen<br>Gelebergmolen</p>

Verzameling Ons Molenheem

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: dinsdag 3 november 2015

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens