De Wijnendalemolen was een houten korenwindmolen aan de oostzijde van de Oostendestraat (nr. 299), op het uieinde van de Molenweg, ter hoogte van de aldaar nog bestaande boerderij.

De staakmolen werd voor 1420 opgericht en was de banmolen van de heerlijkheid Wijnendale. In 1576-'78, tijdens de godsdiensttroebelen, werd de "Wijnendalemolen" vernield. Kort na 1590 werd hij heropgericht. Dat was evenwel niet zonder risico, want tot 1600 werd Torhout en omgeving onveilig gemaakt door de regelmatige invallen van de vrijbuiters ("geuzen") uit Oostende.

De molen staat aangeduid op:
- de Grote Kaart van het Brugse Vrije door Pieter Pourbus (1571) gekopieerd door Pieter Claeissens (1601), met de weergave van een staakmolen
- de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen, onder de benaming "Moulin de Wynendaele".
- de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850)
- de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860)

Voor 1830 werd er een oliemolen aan toegevoegd.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Deghij (elders Giet), eigenaar te Oudenaarde (de pachter is David David)
- 14.04.1836, verkoop: Serruys-Fraeys Pierre Joseph, de weduwe, eigenares te Torhuot (notaris Dieryckx)
- 1853, erfenis: de kinderen (overlijden van de weduwe Fraeys van Pierre Joseph Serruys - registratie op 30.11.1853)
- 27.04.1870, deling: Fraeys-Serruys Edmond François, griffier te Torhout (notaris Kesteloot - de pachter is Martelez Philippe)
- 06.06.1881, erfenis: a) Fraeys-Serruys Edmond François, de weduwe (voor vurchtgebruik), eigenares te Torhout en b) Lauwers Theodore en deelhebbers (voor naakte eigendom), handelaar te Torhout (overlijden van Edmond Fraeys)
- 06.01.1890, verkoop: a) Ronse Alfred Jozef, eigenaar te Brugge en b) Ronse Josephine, eigenares te Brugge (notaris Claeys)
- 30.04.1902, deling: van de Walle de Ghelcke-Ronse Camiel, eigenaar te Brugge, later te Assebroek (notaris Bergman)

In 1902 werd de molen zwaar beschadigd na brand door blikseminslag.
Bruggeling Alfred Ronse, de latere molenexpert en burgemeester van Gistel, kocht het overgebleven karkas in 1903 aan. De laatst restanten werden in 1904 opgeruimd.

De nog bestaande boerderij en de straatnamen Molenweg en Wijnendale-Molenstraat herinneringen ons nog aan het bestaan van deze eeuwenoude molen. Spijtig genoeg bleven er geen foto's van bewaard.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Archieven en landkaarten
- Manschepe bouck van de heerlijkheid Wijnendale (1774), bewaard in het museum "Kasteel van Wijnendale".
- Ferrariskaart (ca. 1775)
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1842)
- Topografische kaart Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart P.C. Popp (ca. 1855)

Werken
- Roger Haelewijn, Slot en Heerlijkheid Wijnendale, Torhout, 1958, p. 49.
- Roger Haelewijn, Torhout onder het Frans bestuur, Brussel, Gemeentekrediet, 1966.
- Roger Haelewijn, Torhout onder het Hollands bestuur, Torhout, 1967.
- Michiel Mestdagh, Archiefbeelden Torhout, Gent, 2002.
- Michiel Mestdagh, Torhout. De geschiedenis van een stad, Torhout, 2000.
- Michiel Mestdagh, Torhout, 1750-1950. Twee eeuwen stadsgeschiedenis, Brugge, 1989.
- Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-U, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2003.
- P. Vanneste m.m.v. S. Moeykens & T. Callens, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Torhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL28, 2007.
- M. Pyck, Torhout 1702, in Jaarboek van de Geschied- en Heemkundige kring Het Houtland, Torhout, 1999, p. 53-125.
- Naert Urbain, Nog langs de Processieweg... 'Ceunink's Meulentje', Carolus Bonus. Heemkundige kring Wijnendale, VI, 1984, 4, p. 12-17.
- Patrick Demarest, "Wijnendale 100. Een impressie van vroeger en nu", Torhout, 2012 (geen melding van de molen).