Molenzorg

Tielt, West-Vlaanderen


Verzameling Ons Molenheem
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Tommemolen
Molen Simoens

Ligging
Tommerkouterstraat 16
8700 Tielt

zuidzijde
ten O v.d. Hullestraat
Tommekouter
kadasterperceel D1230


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1365
Verdwenen
1925, ontmanteld / 1936, sloop restant
Beschrijving / geschiedenis

De Tommemolen of molen Simoens (naar de laatste molenaar) was een houten korenwindmolen aan de zuidzijde van de Tommekouterstraat (nr. 16), aan de oostzijde van de Hullestraat, op het erf van het "Tommemolenhof, op de Tommekouter.

In het Ancien Regime was de molen in het bezit van de opeenvolgende heren van "Tomme", met de hoven "Klein Tomme" (met erftoegang vanaf de Biesgatwegel en gelegen net ten noorden van de Poekebeek) en de hoeve "Groot Tomme" (Rijkegemkouterstraat 1). Deze heerlijkheid werd voor het eerst vermeld in 1365 en situeert zich in het noordoostelijk deel van Tielt-buiten en op het grondgebied van Schuiferskapelle, Kanegem en Ruiselede. De heerlijkheid bezat o.m. hoge, middelbare en lagere justitie, jachtrente, een schepenbank van zeven schepenen, verscheidene heerlijke renten, het recht van 'doodkoop' en tal van achterlenen. Het vormde tevens een enclave samen met de lenen "Haeghe", "Callesteert" en het "Roosebeekse". 

De heren van Tomme bezaten tevens een gelijknamige kouter, bos en het historische schaapgoed "Groot Tomme". Wouter van Poeke werd in de 14de eeuw heer van Tomme. De machtige heren van Poeke bleven elkaar van vader op zoon opvolgen tot Jan III van Poeke in 1563 stierf. Door erfenis was François Gabriel de Jauche-Mastaing eigenaar tot zijn overlijden in 1577. Daarna verhief Charles van Bourgogne het leen in 1601 waardoor het burggenootschap in handen kwam van de familie Wakken-de  Bourgogne tot 1707. Vermoedelijk door erfenismoeilijkheden kwam het leen  opnieuw in handen van de graaf van Vlaanderen, waarvan de Gentse priester Emmanuel-Carolus Maelcamp het kocht en schonk aan zijn broer Charles-Aloïsius Maelcamp.

Eerste vermelding van de hoeve "Kleen Tomme" in 1732. De Ferrariskaart (1770-1778) toont  de "Thomme Meulen" ten zuidwesten van het gehucht "Rickegem" en het "Thomme Goet" ten zuidoosten van de weg. Ook een kaart van 1814 door J.B. Verkest met gronden gelegen in de Tommehoek geeft de molen weer.

We zien de molen tevens aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1840) onder de benaming "Tomme molen", op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1850) als "Tomme molen".

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Demeulenaere-Verleye, molenaar te Tielt
- 18.01.1846, erfenis: de weduwe en de kinderen (kinderen: a) Demeulenaere Leonard, molenaar te Tielt, b) Demeulenaere François, molenaar en olieslager te Izegem, c) Demeulenaere Marie Blondine, zonder beroep te Tielt en d) Demeulenaere Marie Constance, echtgenote Desplenter Constant, landbouwer te Poeke (overlijden van Jan Demeulenaere)
- 01.02.1851, verkoop: Vandewalle-Demeulenaere Felix, landbouwer te Tielt (notaris Van Doorne)
- 26.12.1883, erfenis: en de kinderen: a) Vandewalle Felix, b) Vandewalle Emile en c) Vandewalle Marie (overlijden van vrouw Demeulenaere)
- 21.01.1891, deling: D'Huyvettere-Vandewalle Edouard, bakker te Ruiselede (notaris Geersens)
- 16.11.1923, erfenis: de weduwe en de kinderen (overlijden van Edouard D'Huvettere)

De molen werd steeds verpacht.

Het driejarig dochtertje van molenaar Simoens werd in september 1913 dodelijk getroffen door een draaiende wiek.

De Tommemolen werd in 1925 ontmanteld en de restanten werden in 1936 gesloopt. Er waren contacten met het stadsbestuur van Tielt om de molen te behouden, maar tevergeefs.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Bijlagen

De Werkman, 12.09.1913
Schrikkelijke dood. Te Tielt werd het driejarige dochtertje van den mulder Simoens door één der wieken van den windmolen gevat en den schedel verbrijzeld.

Literatuur

Archieven
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 207: Mutatieschetsen, Tielt, Afdeling 2, 1949/17.
Kadasterarchief West-Vlaanderen, 212: Kadastrale legger,  Tielt, Afdeling 2, artikels 420, 1095, 3354, 3354, 3426.

Gedrukte bronnen
De Werkman, 12.09.1913

Werken
K. De Flou, Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch  Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en  een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel XV, Brugge, 1934,  kolom 957-962.
F. Hollevoet, Tielt feodaal, in De Roede van Tielt, jg. 33, nr. 3, 2002, p. 96-98, 108.
G. Callaert & P. Santy m.m.v. B. Boone, K. Devooght & S. Moeykens, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, 2007.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-U, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2003.
Herman Holemans, Windmolens te Tielt, in Ons Molenheem, 2002, nr. 4, p. 58.
Lieven Denewet & Luc Goeminne, Molenmakers in Vlaanderen. Het werkboek van Coussée uit Meulebeke, in Molenecho's; Vlaams tijdschrift voor molinologie, jg. 22, nr. 3-4, 1994, p. 263-266.

Overige foto's

<p>Tommemolen<br>Molen Simoens</p>

Foto uit tijdschrift jaren 1920. Verzameling Ons Molenheem

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: vrijdag 5 juli 2019

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens