De hooggelegen Bergmolen of molen Declercq (naar de laatste molenaar) was een houten korenwindmolen op wal aan de zuidzijde van de Bergmolenweg (nr. 10). Het toponiem "Berg" verwijst naar een randhelling van de topzone van het plateau van Tielt, de 50 m hoge oost-west gerichte cuestarug die zich grillig uitstrekt van Aarsele over Tielt, Pittem, Koolskamp en verder westwaarts tot Hooglede.

De staakmolen werd voor het eerst vermeld in 1462. Hij behoorde tot de heerlijkheid "Willecomme".
Het landboek van 1645 vermeldt de wijk of "zerk van den Bergmeulen", die deel uitmaakt van de "Berghoek", één van de 17de-eeuwse prekadastrale indelingen van Tielt-buiten.

De molen werd in het Ancien Regime verpacht. Er bleef in het stadsarchief van Tielt een rekening bewaard uit 1759, waarbij de vorige pachter-molenaar een vergoeding kreeg, omwille van verbeteringswerken van de grond.

We vinden de molen weergegeven op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen, op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met de benaming "Bergmolen" en op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "Berg Molen".

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: Devos-Buyse Karel, molenaar te Tielt
- 13.01.1863, verkoop: a) Devos Charles Louis, landbouwer te Tielt en b) Devos Amelie, landbouwster te Tielt (notaris Wauters)
- 23.03.1904, verkoop: Declercq Camiel, molenaar te Tielt (notaris Wauters)

Rond 1900 voerden de molenmakers Coussée uit Meulebeke allerhande herstellingswerken uit.

Op donderdag 23 juli 1908, rond half één, brak brand uit in de molenaarswoning van landbouwer en mulder Emiel Declercq. De bewoners bevonden zich op het land toen het vuur, dat denkelijk aan de schouw begonnen was, uitbrak. De woning werd helemaal vernield. Er bleven nog slechts de vier zwartgerookte muren van over. De meubelen en al de kledij van de echtgenoten Declerq waren opgebrand. De brandweer van Tielt moest zich beperken tot het vrijwaren van de naburige gebouwen. De schade was dus zeer groot, maar de woning was verzekerd.

De molen werd in oktober 1918, bij de terugtrekking van de Duitsers, stuk geschoten omwille van het gebruik als observatiepost. Spijtig genoeg bleef van de molen - tot zover ons bekend - geen foto bewaard.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaenderen, zaterdag 25 juli 1908 (jg. 115, nr. 89), p. 2, kol. 1.
Thielt.
- BRANDRAMP . - Donderdag (23 juli 1908), rond 12 1/2 ure namiddag, terwijl elkeen aan het middagmaal zat, begon eensklaps de brandklok te luiden. Een hevige brand was uitgebroken bij M. Emiel Declercq, landbouwer en mulder, op het gehucht den Bergmolen, eene goede halve uur van de stad. De bewoners bevonden zich op het land toen het vuur, dat denkelijk begonnen is aan de schouw, uitbrak. De woning is gansch vernield; er blijven nog slechts de vier zwartgerookte muren van over. De meubelen en al de kleederen van de echtgenooten Declerq zijn de prooi der vlammen geworden. De nieuw ingerichte pompiers, die moedig ter plaatse waren, moesten zich bepalen tot het vrijwaren van de naburige gebouwen. De afgebrande woning was de eigendom van Emiel Declercq. De schade is groot, doch gelukkig verzekerd. 

Archieven
Stadsarchief Tielt, Oud Archief (1366-1795). Bestuurlijk Archief. Landbouw. Referentie BE
Stadsarchief Tielt, Oud Archief (OAT)/2/I/P.B./22e. (NDC/Oud inventarisnummer 276). Rekening voor de vergoeding aan de vorige pachter van de Bergmolen, verschuldigd voor de verbetering van de grond, 1759 (1 stuk).

Gedrukte bronnen
Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaenderen, zaterdag 25 juli 1908 (jg. 115, nr. 89), p. 2, kol. 1 (brand molenaarswoning)

Werken
K. De Flou, Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel I, Brugge, 1914, kolom 804, 806.
F. Hollevoet, Tielt feodaal, in De Roede van Tielt, jg. 33, nr. 3, 2002, p. 116, 124.
G. Callaert & P. Santy m.m.v. B. Boone, K. Devooght & S. Moeykens, Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, 2007.
Herman Holemans, West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 7. Gemeenten S-U, Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2003.
Herman Holemans, Windmolens te Tielt, in Ons Molenheem, 2002, nr. 4, p. 58.
Lieven Denewet & Luc Goeminne, Molenmakers in Vlaanderen. Het werkboek van Coussée uit Meulebeke, in Molenecho's; Vlaams tijdschrift voor molinologie, jg. 22, nr. 3-4, 1994, p. 263-266.
F. Hollevoet e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 207.
Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 53.
Tieltsche Mengelingen, getrokken uit de Archiven der Stad, Roede en Vierschare, Tielt, 1878, p. 108-110.