Molenzorg

Wulpen (Koksijde), West-Vlaanderen


De Gasthuismolen met molenaar Theophiel Florizoone. Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

Gasthuismolen
Molen Florizoone

Ligging
Dijk 28
8670 Wulpen (Koksijde)

400 m N v.d. kerk
kadasterperceel C457bis


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1252 / voor 1648 / na 1775
Verdwenen
1590 - september, oorlog / 1914 - 25 oktober, oorlog
Beschrijving / geschiedenis

Destijds stond te Wulpen langs de Dijk (tussen nr. 26 en nr. 28) een windmolen.  De molen stond een honderdtal meter van de huidige voetgangersbrug, in de richting van Veurne, op het stuk land palend aan dat, waarop het eeuwenoude kapelletje der Florizoones stond (zie verder).

De molen verdween in 1914. Ook deze molen behoorde gedurende minstens anderhalve eeuw tot de geschiedenis der Florizoones. Wanneer men van de molen zegt, dat hij er reeds stond in 1252 dan wil dat natuurlijk niet zeggen, dat hij er werkelijk al die eeuwen zo maar stond en nooit ten gronde vernield werd.  Zevenhonderd jaar was een mooie ouderdom, ook voor een molen.

Op 7 september 1590 rukte de Hollandse bevelhebber van Oostende (Jan Corvey) met 900 voetknechten en 300 ruiters langs het strand naar de Westhoek op. Na een schermutseling te Lombardsijde, waar de kustwacht begaf, trokken de vrijbuiters bij laag water nabij de IIzermonding over het wad. Alover de Nieuwpoortse duinen drongen zij door en vielen Oostduinkerke binnen. Zij plunderden heel het dorp, staken vele huizen in brand en namen de niet gevluchte bewoners gevangen. Toen kwam Wulpen aan de beurt : de kerk, het nonnenklooster en de molen gingen in de vlammen op. Zij drongen verder tot onder de muren van Veurne en keerden alover het Nieuwpoortse wad met al hun buit, het vee en de gevangenen naar Oostende terug. Onder deze bevond zich pastoor Heindrick van Wulpen die, na een losgeld te hebben betaald, op vrije voeten kwam en te Wulpen huis en have in as vond.

In de jaren 1620 werd de vaart tussen Veurne en Nieuwpoort gegraven. Het is 1.90m diep en 17 m breed. Gedolven met de schop en weggevoerd met paard en kar. In het rijksarchief te Brugge en eveneens in het stadsarchief aldaar berusten nog twee ongeveer gelijke perkamenten met de ontwerpen, betreffende de loop van deze vaart, waarvoor twee verschillende concepten bestonden.

We zien de molen opnieuw opduiken op een gedrukte kaart van 1648 waarop Veurne en omliggende staat nadat de Franse koning Lodewijk XIV de streek van de Spanjaarden veroverd had. Deze kaart werd getekend door een sergeant van het leger, met name S. de Beaulieu, en werd te Parijs gedrukt en uitgegeven. De dorpen, die er op afgebeeld staan, werden voorgesteld door kleine schetsen van de toenmalige bekenste gebouwen. Zo zien we voor Wulpen de kerk, het vernielde gasthuis en de molen zeer duidelijk getekend.

De molen komt niet voor op de nochtans nauwkeurige Ferrariskaart van ca. 1775, zodat ze toen tijdelijk verdwenen was en nadien herbouwd was. De molen komt eveneens niet voor op de voorafgaande Fricxkaart van 1712, maar die kaart is veel minder nauwkeurig en toont niet alle molens.

Philippus Muyllaert, gehuwd op 22 december 1728 met Marie De Bruyne en overleden in Ramskapelle op 19 juli 1765, was er molenaar in de 18de eeuw. Hun dochter was gehuwd met bakker Carel Joannes Vlieghe uit Nieuwpoort.

In het rijksarchief  te Brugge wordt een affiche  bewaard uit 13 augustus 1797 voor verkopingen van land, Daarin lezen we dat de hofstede bestond uit 114 gemeten land, waarvan de partijen stuk voor stuk omschreven worden. Als stuk nr. 4 vinden we 9 gemeten land met een molen in goede staat en onderhouden door de huurder François Demolder. Laatstgenoemde wist het goed aan te kopen.

Eigenaars na 1797:
- 1797, verkoop: Demolder François (die er al huurder-molenaar was), te Wulpen
- voor 1834, eigenaar: Declerck-Demolder Michiel, landbouwer te Wulpen
- 29.05.1863, verkoop: Florizoone-Declerck Jan-Baptist, landbouwer te Wulpen
- 09.01.1896, erfenis en de kinderen (overlijden van vrouw Declerck)
- 19.12.1906, verkoop: Florizoone-Florizoone Theophiel, molenaar te Wulpen (notaris Donck)
Florizoone Theophiel, °19.01.1866, +23.01.1943, gehuwd met Florizoone Romanie
Florizoone Valère, °Oostduinkerke 23.07.1902, +Veurne 30.08.1968, gehuwd met Nollet Leonie.

Rond 1830 werd het modern kadaster met de getekende kadasterkaarten opgericht. Daarbij hoorde een eerste kaart en een oorspronkelijk  kadastraal legger met de naam van de eigenaars van alle genummerde stukken. De  kadastrale legger van Wulpen, dateert van 1834 en in de lijst der eigenaars vinden we ondermeer  onder sectie C nr. 457 de molenwal en onder 457 bis de molen terug. Zij zijn op dat ogenblik eigendom van Declerck Michiel, landbouwer te Wulpen. Het is wel het overwegen waard, dat die Michiel Declerck gehuwd was met Anna Theresia Demolder, wellicht een dochter van de vorige pachter.

In de registers der beraadslagingen van het schepencollege der gemeente Wulpen vinden we anderzijds ook de namen terug van twee molenaars. Inderdaad tussen de jaren 1856 en 1868 werd telkenjare - mogelijks niet in 1857- een lijst aangelegd van meer begoede ingezetenen, die een bijdrage moesten leveren voor de armen der gemeente en dit onder de vorm van tarwe. Welnu, in die lijst van 14/12/1856 staat nog steeds vermeld: Declerck Michiel - molenaar - één zak. Maar het volgende jaar  1858 vinden we Declerck Michiel terug als rentenier en onmiddellijk gevolgd door Florizoone Johannes - halve zak.
Bij akte van 9 mei 1863 werd de molen verkocht aan Jan-Baptiste Florizoone-Declerck. Tot 1868 vinden we hem terug, alleen zijn bijdrage verandert. In 1859 reeds anderhalve zak, in 1865 één zak en drie spind en in 1867 twee zakken.

Johannes (eigenlijk Jan-Baptist) Florizoone (°1826), was gehuwd met Séraphina Declerck, geboren in 1831, een dochter van de vorige molenaar. Zij overleed op 9 januari 1896. De laatste molenaar was Theophiel Florizoone (1866-1943), zoon van Jan Baptist Florizoone en gehuwd met Romanie Florizoone. Ditmaal ging de molen over van vader op zoon.

De molen werd op 25 oktober 1914 vernield. In een register-schrijfboek staat genoteerd dat de molen op 25 oktober 1914 door een genie-bataljon van de 2de legerafdeling opgeëist werd. Dit genie-bataljon vernielde de kerktoren en de molen. Prosper Sinnesael kreeg de taak toegewezen kreeg de molen in brand te steken. De kerk en de molen bleken een te duidelijk richtpunt te zijn voor de vijand. De inwoners wisten te vertellen, hoe zij op een zondagmorgen, toen zij van de eerste mis kwamen de molen als een laaiende toorts zagen afbranden en ineenstorten. De kinderen van de laatste molenaar voegen er nog bij, dat alles zo onverwacht en zo snel gebeurde dat de knecht slechts enkele boeken uit de brand kon redden, want vader, de molenaar, bewaarde en las daar ook boeken.

Na de oorlog liet Theophiel Florizoone (1866-1943) een mechanische maalderij bouwen, waarvan het imposante gebouw, tegen de straat gelegen (Dijk 28), nog bestaat.

G. FLORIZOONE & Lieven DENEWET

Bijlagen

W. Clarysse, De vluchteling. Een dagboek uit de grote oorlog (1914-1918) van Ernest Clarysse.

Maandag 25 oktober 1914. "'t Was weder aan het veranderen. Ik had naar Veurne geweest en het was weder geklapt van verder te trekken. Den zondag avond 21 had ik bij Prosper Sinnesael geweest en bij August Rudders zoone van Lovende. Sinnesael had moeten de molen van Wulpen in brand steken".

------------------

Over de familie Florizoone
“Florizoonebrug” nieuwe naam voor dorpsbrug Dijk/Conterdijk", in: Tij-dingen. Gemeentelijke infokrant Koksijde, jg. 12? nr. 10, nov. 2007, p. 1-2
Uit een reeks van een 50-tal voorstellen en na verkiezing door de burgers heeft het college van burgemeester en schepenen in zitting van 9 oktober uiteindelijk beslist het voorstel “Florizoonebrug” te weerhouden als naam voor de nieuwe Wulpense dorpsbrug tussen de Dijk en de Conterdijk, op prachtige wijze gerealiseerd door de NV Waterwegen en Zeekanaal. De naam verwijst uiteraard naar de familie Florizoone die op die eigenste plaats onmiskenbaar zijn verre wortels heeft, en nog steeds koestert…
Na de officiële opening van het nieuwe brugje op zaterdag 26 mei ter gelegenheid van de dorpskermis, richtte het gemeentebestuur in Tij-dingen een oproep tot de bevolking om voorstellen voor een nieuwe naam aan te reiken.
Deze oproep viel niet in dovemansoren. Tweeëntwintig inzenders stelden zowat 50 namen (met hun variaties) voor. Als tweede stap besloot het schepencollege de burger zelf te laten kiezen via een “stemming” gedurende de maand september op de gemeentelijke website waarop alle voorstellen (met de eventueel meegezonden toelichtingen) gepubliceerd werden.
Eind september werd de rekening gemaakt: in totaal werden 253 stemmen uitgebracht voor alle namen samen. Twee voorstellen reikten torenkoog boven de andere uti: 47 stemmen voro de naam "Florizoonebrug" (ingezonden door Raf, Fernand en Guy Florizoone) en 38 stemmen voor de naam "The Bridje" (ingezonden door de familie Maes-Augustyn). Met het resultaat van de "volksraadpleging" als argument, - 9 stemmen voorsprong -, is het logisch dat het schepencollege de nieuwe brug "Florizoonebrug" heeft gedoopt.
De Florizoone-inzenders argumenteerden hun voorstel o.m. als volgt.
1. Algemeeen - Alle dragers van de naam Florizoone zijn niet alleena fkomstig van de gemeente Wulpen, maar ook van één der vier hoeken van deze voor hen historische brug. Van bijna allen werd de vader, grootvader of overgrootvader rond de brug geboren. Op het plaatselijk kerkhof liggen zoveel stille getuigen. Ieder jaar verzamelt de familie hier om ze te gedenken. Dit jaar op 7 oktober. In de loop van de geschiedenis zijn zij verder uitgezwermd over Wulpen, het huidige Koksijde, de Westhoek, België en de wereld. 384 afstammelingen leven in Canada. Op het maatschappelijke en culturele vlak hebben ze een beklijvende rol vervuld tot heden ten dage.

2. Historisch - Pieter Florizoone overleed in Wulpen op 10 maart 1703. Hij was vertrokken uit het Ieperse onder de druk van de invallende Franse troepen. Hij kwam toe in Veurne en vestigde zich in de nog steeds bestaande herberg De Drie Koningen (hoek Vleeshouwersstraat en Zwarte Nonnenstraat). Hij huwde er op 29 aug. 1686 Met Joanna Goossens. Onder druk van de Franse legers, die tussen 1690 en 1694 de streek te vuur en te zwaard verwoestten, en de uitbreiding van de stadswallen, vluchtte hij tijdelijk naar de wijk Sint-Salvator in Brugge, waar zijn twee zonen Pieter en Felix geboren werden. In 1699 kwam hij terug en waagde het mee te helpen aan de heropbouw van Wulpen. Hij vestigde zich aan de hoek van de brug in de herberg Sint-Pieter.
Sindsdien hebben er steeds Florizoones gewoond aan minstens drie hoeken van de brug en is Wulpen de bakermat geworden van zijn stam.

3. Maatschappelijke en culturele relevantie
- Henri Florizoone was burgemeester van Wulpen van 1817 tot 1848.
- Alberic Florizoone was burgemeester van Oostduinkerke.
- Isidoor Florizoone was gemeentesecretaris van Oostduinkerke, stichter van de Nieuwpoortse Steenbakkerijen en bezieler van het Vlaams karakter van de Kust.
- Alberic en Albert Florizoone hebben respectievelijk de pretparken Meli en Bellewaarde opgericht. ALberic werd geboren aan de hoek van de brug
- Gery en Fernand Florizoone zijn bekende dichters, opgenomen in de grote Komrij.
3. Cultuur
Het gedicht van Fernand "Wulpen" siert de nieuwe brug.
- Pieter Florizoone is een gekende kunstenaar.
- Joseph Florizoone, zoon van Theophiel de laatste  molenaar van Wulpen, stichtte Noordermetaalhandel in Veurne.
- Hilaire Florizoone is de oprichter van het museum Florishof.
- Hilaire Florizoone en Fernand Florizoone zijn cultureel ambassadeur van de gemeente Koksijde.
- Koksijde kent zijn Isidoor Florizoonestraat en de Florislaan, Adinkerke heeft zijn Alberic Florizoonelan.

4. Onroerend erfgoed
- De familie heeft een zware tol betaald aan de samenleving. In 1914 werd de familiemolen opgeblazen door de Belgische genie. Het oudste kapelletje van de streek, de driehonderd jaar oude Florizoonekapel werd  afgebroken voor de aanleg van de nieuwe brug over het kanaal Nieuwpoort-Veurne. Gerard Florizoone, die heeft helpen afbreken, woont nog steeds aan de brug en heeft er een nieuw Florizoone-kapelletje gebouwd.

5. Het heden - Sedert 1960 geeft een zeer actief comité een tijdschrift uit dat het wel en wee van deze familie door de eeuwen heen beschrijft. De oudst bekende Florizoone (Michiel) is gelokaliseerd in 1310 in Nederland. Eén van zijn nazaten, Simon Florisoone, vestigde zich iets na 1560 vanuit Dordrecht in het Ieperse.

DE ANDERE VOORSTELLEN

Omwille van de volledigheid, en ook om de fantasie van de inzenders te etaleren, publiceren we hier ter afronding ook de andere naamvoorstellen (alfabetisch):
Aan ’t ponton / Bandbrug / Barrièrebrug / Bellebrug / Bethaniabrug /Bindbrug / Blij weerzien / Borrebrug / Borretje / Brug aan d’oude maalderij(ie) / Brug der zuchten / Brugske / Burenbrug / Cappoenbrug / Conterdijkbrug / Conterzicht / Dijkenbrug / Dijkkapelbrug / Eden-Brugje / Gasthofbrug / Halfwegbrug / Hazebeekbrug / Herenigingsbrug / Hillebrug / Jolietho / Koppelaartje

/ Nonnenbrug / Nume’nius arqua’ta / Oude Wulpenbrug / Oude-Zeedijkbrug / Oversteek / Overzicht / Polderbrug / Ponton / Steigerbrug / Ter Hillebrug / Tulpaenbrug / Tweedijkenbrug / Verbindingsbrug / Warandebrug / Weerziensbrug / Willibrordusbrug / Wulpbrug / Wulpendammebrug / Wulpenputjebrug / Wulpen-Schoon / Wulpinabrug / Wulps Brugje / Wulpje / Wulppassantje / Wulpse Wippertje / Wulpsebrug / Wupt-ter-over.

Literatuur

Archieven
Rijksarchief Brugge, Stadsarchief Veurne, Staten van Goed Veurne, nr. 26.582 (Ramskapelle).
(overlijden van molenaar Philippus Muylaert).

Werken
G. Florizoone & E. Fabel, "De kroniek van Wulpen", 1994-1995.
Herman Holemans, "West-Vlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 8. Gemeenten V-Z" , Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2005.
Jozef Ameeuw, "Molens van Veurne-Ambacht", Koksijde, De Klaproos, 2004.
W. Clarysse, "De vluchteling. Een dagboek uit de grote oorlog (1914-11918) van Ernest Clarysse.
Bert Bijnens, "Wulpen tijdens de Eerste Wereldoorlog", in: Bachten de Kupe, XXXVI, 1984, 1 (janruari-februari), p. 1-8.
Watthy R., "Florizoones molen te Wulpen", Bachten de Kupe, III, 1961, p. 108-111.
“Florizoonebrug” nieuwe naam voor dorpsbrug Dijk/Conterdijk", in: Tij-dingen. Gemeentelijke infokrant Koksijde, jg. 12? nr. 10, nov. 2007, p. 1-2.
Jacques Lorthiois, "Flandre Occidentale. Meuniers et moulins de West-Flandre", L'Intermédiaire des Généalogistes, n° 170, XXIX, 1974, 2, p. 116-126 (125).

Websites
www. wulpen.be (Rik Maes)

Mailberichten
Georges Hiltrop, 01.06.2018 (afstammeling van molenaar Philippus Muylaert)

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: zaterdag 2 juni 2018

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens