Molenzorg

Gent, Oost-Vlaanderen


Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

De Keizerin
De Keyzerinne

Ligging
Rooigem
9000 Gent

buiten de Waalpoort of Brugsepoort


toon op kaart
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Gebouwd
voor 1439
Verdwenen
tussen 1806 en 1830
Beschrijving / geschiedenis

De Keizerin was een houten korenwindmolen op Rooigem buiten de Waal- of Brugsepoort die voor 1439 werd gebouwd. In 1782 werd hij te koop aangeboden, toen Vaernewyck er molenaar was.

Vermeldingen
- 1439: van eener muelnen staende buten der waelpoorten gheheeten de keyserinne (Stadsarchief Gent, 330/22, 147 v°).
- 1472: "keyserinne" (Stadsarchief Gent, Reeks 330/32, f° 213)
- 1483: "up zijne coorenwintmuelne staende buuten der Waelpoorten, gheheeten de keyserinne" (Stadsarchief Gent, reeks 301/57, f° 123)
- 17.10.1782: Te koop een koornwindmolen met berg, gelegen buyten de Brugsche Poorte, genaemd de Keyzerinne. Gebruykt by Vaernewyck (Gazette van Gend, 17.10.1782, nr. 82).

In 1612 en 1618 wordt de Keizerinne gesitueerd "up Ackerghem tenden weeren" (= Einde Were) en in 1578 en 1650 "op Ackerghem int fraters bollewerck".

In 1691 worden er twee molens met de naam "de Keizerinne" vermeld, die bovendien dicht bij elkaar lagen. De ene was eigendom van Jan van Sele, opgericht voor 1520, de andere behoorde toe aan Jan en Adriaen Wallays, "staende binnen het Vrije van Gent ontrent de Brugsche Poorte", opgericht voor 1578 (vernieuwing landboek).
- "Item een tweede wettelijckhede int regard van sijnen tweeden meulen genaemt de Keijserinne, daerbij oock blijckt van gelijcke erectie voor daete vanden jaere 1520 n° ij°"
- "Als weesende cooren wintmeulen competerende Jan ende Adriaen Willays, gestaen binnen het vrije der selve Stede ontrent de Brugsche poorte, ghenaemt de Keijserinne, voor daete vande vernieuwinge vanden lantboeck vanden jaere 1578, wort geexhibeert seker extrait getrocken uijt den renteboeck alhier cotte n° x°".
We worden hier geconfronteerd met het verwarrende gegeven dat onder "cotte ij" en "cotte x" twee verschillende molens onder dezelfde naam worden opgevoerd, waarbij we slechts van de tweede molen een benaderende ligging meegedeeld krijgen. Het is moeilijk aan te nemen dat in het document van 1691, dat door de Gentse molenaarsnering zelf is opgesteld een naamvergissing zou begaan zijn.

Op drie zitdagen, 9 en 22 mei en 5 juni 1806 werd in de herberg het Lammeken buiten de Brugsche Poorte te Gent, in het openbaar verkocht: een schone en welgebouwde korenwindmolen, met zijn berg, op- en afrede, genaamd “de Keyzerinne”, gestaan en gelegen buiten de voornoemde Brugsche Poorte achter de voornoemde herberg het Lammeken; de molen wordt actueel gebruikt door sieur Francies de Bock. Inlichtingen bij notaris Charles le Begue te Gent (bij de Berg van Barmhartigheid)(advertentie in de "Gazette van Gend", nr. 1274 van 2 juni 1806.)

De staakmolen verdween tussen 1806 en 1830: hij komt niet meer voor in de oudste documenten van het Belgisch kadaster.

Lieven DENEWET & Paul HUYS

Literatuur

Archieven
Stadsarchief Gent, Reeks 330 (Wezenboeken), 22, 147 v° (anno 1439)
Stadsarchief Gent, Reeks 330/32, f° 213 (anno 1472)
Stadsarchief Gent, reeks 301/57, f° 123 (anno 1483)
Stadsarchief Gent, Reeks 179/4, farde 1 (15.03.1691, kopie van 1758)
Stadsarchief Gent, Reeks 98/8, kaart 9e deel, tussen f° 93-94. "Nieuwen Ommelooper" Akkergem-Rooigem (bij Gent), 1694.

Gedrukte bronnen
"Gazette van Gend", 17.10.1782, nr. 82.
"Gazette van Gend", nr. 1274 van 2 juni 1806.

Werken
Paul Huys, "De Gentse molenaarsnering in het verweer (1690-1691)", Molenecho's, jg. 27, 1999, 3, p. 150-157.
Luc Van Durme, "Inventaris van de namen van de middeleeuwse Gentse windmolens", Molenecho's, XL, 2012, 1, p. 28-36.
Luc Van Durme, "Klapwiekend vrouwvolk in het middeleeuwse Gent", in: "Voor Magda: artikelen voor Magda Devos bij haar afscheid van de Universiteit Gent", Gent, Academia Press, 2010, p. 705-718.
Noël Kerckhaert, "Oude Oostvlaamse huisnamen", Kultureel Jaarboek voor de Provincie Oost-Vlaanderen, nrs 4, 16, 21, 32, 34, 37 (1977, 1981,1983,1990,1991,1993), dl. 3, p. 31 (De auteur leest "mueren" in plaats van "weeren")
Paul Huys, "Over de naamgeving van windmolens. Volkskunde in Vlaanderen. Huldeboek Renaat van der Linden". Brugge, 1984.
Paul Huys, "Molen en molenaar te kijk gesteld. Molinologische opstellen II", Gent, 1996, p. 298 en 304.
L. De Wilde, "Onze Windmolens" (waarin: "2. De windmolens te Gent"), De Belgische Molenaar, 48ste jg., nr. 13/14, 5 juni 1953, s.p.

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: woensdag 11 april 2018

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens