Molenzorg

Nukerke (Maarkedal), Oost-Vlaanderen


Achterin molen Ter Kruissens. Verzameling Ons Molenheem
Algemeen
Collectie
Verdwenen Belgische Molens
Naam

De Snibbe
't Meerreke

Ligging
Rijksweg
9681 Nukerke (Maarkedal)

noordwestzijde
hoek Zeelstraat
't Grote Veld
kadasterperceel C103


toon op kaart
Type
Staakmolen met open voet
Functie
Korenmolen
Gebouwd
15de eeuw / na 1600 / voor 1745 / voor 1834 / 1898, overgebracht uit Walloni?
Verdwenen
1582, 13 augustus (oorlog); voor 1834 /1898, storm / 1936, storm
Beschrijving / geschiedenis

De Snibbe was een houten korenwindmolen op een molenwal aan de noordwestzijde van de Rijksweg (voorheen Staatsbaan), op de hoek met de Zeelstraat (voorheen Molenstraat). Hij stond op een hoogte van 125 meter, op een honderdtal meter van de stenen windmolen Ter Kruissens. Op prentkaarten staan ze soms samen afgebeeld.

Omer Wattez vermeldt deze molen in zijn werk “De Vlaamsche Ardennen” (voor het eerst gepubliceerd in 1913).

Al in de 15de eeuw stond hier, op deze hooggelegen plek nabij de weg Oudenaarde-Ronse, een houten staakmolen.

In 1556 was de molen in het bezit van de heer van Ladeuze te Etikhove met als huurder Martin de Bruine, broer van Lyoen en zoon van Jan de Bruine.

Volgens de penningkohieren van Nukerke van 1571 (f° 45v°) had de molen " 'tmeerreke" als pachter en eigenaar: "De We Fernandus Maelbrouck houdt in pachte een wintmuelen die cooren maelt gheh. tmeerreke toebehoorend Joos van der Houven ende ghelt jaerlicx 9 p. gr. VI."

Hij werd vernield tijdens de troebelen op 13 augustus 1582.  Pas na 1600 volgde de heroprichting.

We zien de molen aangeduid op
- de Villaretkaart (1745-1748), met een tekeningetje van een staakmolen, weliswaar aan de zuidzijde van de Zavelstraat (Rijksweg nr. 5)
- de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen op teerlingen en met de benaming "Snecbe Molen"
- “Landboeck der Prochie van Nukerke Lande Van Aelst” van landmeter Petrus Joannes Bonné uit 1772 (23 kaarten op perkament) staat deze molen vermeld als “De hoogmeulen ter Crycen".
- "Landboek van Leupegem" (1783), Stadsarchief Oudenaarde
- Rijksarchief Gent, Kaarten en Plans, nr. 832
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) met het grondvlak van een staakmolen op teerlingen
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850) met de benaming "de Snibbe Molens" (die ook gegeven werd aan de nabijgelegen stenen molen Ter Kruissens aan de Ommegangstraat 2)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) met een tekeningetje van een staakmolen
- Kaart van 1862 met de benaming " 't Snibbe molen"

Deze molen werd voor 1834, op dezelfde molenberg, vervangen door een nieuwe staakmolen.

De staakmolen werd geveld door een storm in 1898 en werd daarop vervangen door een staakmolen afkomstig uit Wallonië. Naast het malen van graan produceerde men er ook notenolie.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: De Backer André en de kinderen, landbouwer te Ronse
- later, eigenaar: De Backer Séraphine en consoorten, zonder beroep te Ronse
- 08.10.1873, deling: Gijselings Frans en consoorten, minderjarigen (met o.a. Gijselings Esther en Gijselings Adèle) te Ronse (notaris Demalander)
- 15.09.1879, verkoop: Maes-Blyau François, herbergier op de Kleine Markt te Ronse (notaris Demalander). In zijn herberg liet hij in 1882 notaris Ephrem de Malander een aantal keren oproepen de molen te verkopen, maar dat lukte pas twee later. 
- 1884, verkoop: Van den Dooren-Roman René, molenaar, Zulzeke
- 06.11.1900, verkoop: Julien Merchie-Roman, weduwnaar, en de kinderen, zaakhandelaar en gemeentesecretaris te Schorisse (notaris De Bruyne)

De laatste twee molenaars waren Theofiel Bostijn en zijn zoon Julien. Zijn dochter, Simone, woonde later bij haar dochter, Marie-Paule Deschamps in Ronse.

De molen waaide om in 1936 op het ogenblik dat de molenaar pas de molen had verlaten. Het vele hout werd tijdens de oorlogsjaren links en rechts als brandhout aan de man gebracht.

Het molenaarshuis met bijgebouwen staat tot heden nog aan de overzijde van de Rijksweg, op de hoek met de Zeelstraat. Richard De Bisschop heeft jarenlang samen met zijn vrouw, Irma Decuyper, de herberg “In ‘t molenhuis” opengehouden. De handboogschutters van de Nukerkse schuttersmaatschappij schoten er naar de liggende wip. De staande wip stond op de terp waarop vroeger de molen stond. In de jaren 1980 verhuisde de staande wip naar het sportterrein langs de Kortekeer.

Tot in de jaren 1950 waren de vier teerlingen op de terp nog aanwezig. In die periode werd de terp afgegraven om er zavel te ontginnen, maar na enkele jaren werd de zavelput gedempt met allerlei afval.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Literatuur

Archieven en kaarten
- Stadsarchief Gent, Penningkohieren Nukerke, 1571, f° 45v°.
- de Villaretkaart (1745-1748)
- “Landboeck der Prochie van Nukerke Lande Van Aelst” van landmeter Petrus Joannes Bonné uit 1772 (23 kaarten op perkament)  
- de Ferrariskaart (ca. 1775) 
- Landboek van Leupegem" (1783), Stadsarchief Oudenaarde
- Rijksarchief Gent, Kaarten en Plans, nr. 832
- Atlas der Buurtwegen (ca. 1844)
- Topografische kaart van Ph. Vandermaelen (ca. 1850)
- Kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1855) 
- Kaart van 1862

Werken
Omer Wattez, De Vlaamsche Ardennen, 1913.
D. Bouckzone, "Toponymie van Nukerke", Annalen Geschied- en Oudheidkunige Kring van Ronse en Tenement van de Inde), XXIII, 1974.
"Inventaris van de wind- en watermolens in de provincie Oost-Vlaanderen naar gegevens van het Archief van het Kadaster. Derde aflevering. De arrondissementen Oudenaarde en Sint-Niklaas", in: Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, XVI, 1962, 2 (Gent, 1963).
Herman Holemans, "Oostvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 5. Gemeenten M-N", Opwijk, Studiekring Ons Molenheem, 2004.
Julien Vandeputte, "De molens van het arrondissement Oudenaarde uit hun geschiedenis", Oudenaarde, 1974, p. 26-29.
M. Verbeeck & A. Tack, "Inventaris van het cultuurbezit in België. Architectuur. Provincie Oost-Vlaanderen. Arrondissement Oudenaarde. Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15N2, Brussel-Turnhout, 1998.
R. Hantson, "Molen “de Snibbe” te Nukerke", Annalen van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Ronse en het Tenement van de Inde" (GOKRTI), jg. 2002, p.163-166.

Mailberichten
Hedwig Vandenabeele-Dekeyser, 09.09.2019?

Overige foto's

<p>De Snibbe<br>'t Meerreke</p>

Voorin molen Ter Kruissens. Prentkaart uitg. Stichting Levende Molens, Roosendaal op basis van glasnegatief in hun bezit

<p>De Snibbe<br>'t Meerreke</p>

Voorin molen Ter Kruissens. Prentkaart Nels. Verzameling Ons Molenheem

<p>De Snibbe<br>'t Meerreke</p>

Voorin molen Ter Kruissens. Prentkaart. Verzameling Ons Molenheem

Stuur uw teksten over deze molen  | 
Stuur uw foto's van deze molen
  
Laatst bijgewerkt: maandag 4 mei 2020

 

De inhoud van deze pagina's is niet printbaar.

zoek in database zoek op provincie Stuur een algemene e-mail over molens vorige pagina Home pagina Naar bestaande molens