De Stoktmolens

Op de "Stoktheide" of het "Stoktveld " (= de plaats waar boomstronken samen staan), een woeste heide ten zuiden van de stad, stonden ooit vier windmolens. De eerste werd vermeld in 1416. Ook gekend als Tielts eerste  "industriezone" omdat er naast vier molens aan de z.g.  "Waeybergh" ook vier steenovens door de stad gebouwd zijn  in het begin van de 15de eeuw.

Eigenaars van de molens op het Stokt zijn de stad, die de maalrechten van een graanwindmolen deelt met het Alexianenklooster op de Markt, en edellieden, o.m. de heer van  "Tielt-ten-Hove" of "Gruuthuse" en de  hertog van Ursel. Eén van de molens werd verwoest bij het oorlogsgeweld in 1452-1453 en later door gezamenlijke inspanning van de stad en het Alexianenklooster herbouwd. Tevens is er een bakkerij gevestigd waar de stad de huuropbrengst van int.

Op de kaart die landmeter Franciscus De Bal in 1738 maakt van de "Hoeberghtiende" in Tielt-buiten met de gronden behorend tot het hospitaal van Oudenaarde, wordt het Stoktgebied weergegeven met van noord naar zuid o.m. resp. de molens, herberg "De Waeybergh", de kapel en de blekerij

Op de  Ferrariskaart (1770-1778) en op het stadsplan van 1786 door Philip Jan  Lemaieur wordt het Stoktgebied duidelijk afgebakend met nog drie bestaande molens en de sterk toegenomen losstaande bebouwing. Tevens weergave van de  drie Stoktmolens op een ontwerp van landmeter A. Lefebvre van 1788 met de primitieve noord-zuidas, met name het noordoostelijke deel van de  Kortrijkstraat en de huidige Steenstraat, die de Markt verbindt met de rechtgetrokken steenweg naar Wakken en verbonden wordt ter hoogte van de huidige Oude Stationstraat. Vóór 1907 zijn reeds drie van de vier molens  op het Stokt gesloopt; iets later in de 20ste eeuw verdween ook de vierde molen.

-------------------------

Stoktmolen-2 was een driezolder-staakmolen, ingericht als koren- en oliemolen. Hij stond aan de oostzijde van de Stoktmolenstraat (nr. 30), ten noorden van de hoek met de Willem Pantinlaan. Hij was één van de vier Stoktmolens en werd voor 1738 gebouwd. We zien hem aangeduid op de Ferrariskaart (ca. 1775) met het bruin symbool van een staakmolen, in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1842) met de benaming "De Stok Molens" en op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) met de naam "Stok Molen".

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: d'Ursel te Brussel; de huurder is Lambrecht F.
- 21.04.1844, verkoop: a) Goethals Ivo, olieslager te Tielt, b) Goethals Louis, olieslager te Tielt en c) Goethals Rosalie, zonder beroep te Tielt (notaris Roelandts)
- 15.03.1854, erfenis: a) Goethals Ivo, olieslager te Tielt en b) Goethals Rosalie, zonder beroep te Tielt (overlijden van Louis Goethals)
- 05.05.1855, verkoop: Goethals Ivo, olieslager te Tielt (notaris Wauters - deel van Rosalie Goethals)

Op 29 juni 1873 waaide de molen, uitgebaat door Clement Vercouter, om: assen, pestels, zeilen, wat er zich in bevond is gekraakt, verbrijzeld, vernietigd. Er volgde geen heropbouw.

Lieven DENEWET & Herman HOLEMANS

Heemkundige Kring De Roede van Tielt, Fototheek.
De Flou K., Woordenboek der toponymie van Westelyk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, deel XV, Brugge, 1934, kolom 471-472.
Dit is West-Vlaanderen, deel 3, Brugge, 1962, p. 1857.
Gids voor Groot-Tielt 1987, Tielt, 1987, p. 190.
Holemans H., Windmolens te Tielt, in: Ons Molenheem, 2002, nr. 4, p. 58-59.
Hollevoet F. e.a., Als straten gaan… praten. De roede van Tielt, Tielt, 2005, p. 240.
Hollevoet F., Tielt feodaal, in De Roede van Tielt, jg. 33, nr. 3, 2002, p. 92, 108.
Ostyn R., Historische stedenatlas van België, Tielt, Brussel, 1993, p. 18, 27, 30-31, 37, 40, 44-45, 47, 52, 58, 67, 105-106, 118.
Callaert G. & Santy P. m.m.v. Boone B., Devooght K. & Moeykens S., Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Tielt, Deel I: Stad Tielt (straten A-R), Deel II: Stad Tielt (straten S-Z), Deelgemeenten Aarsele, Kanegem en Schuiferskapelle, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL29, 2007.