Molenechos's Homepage Molenechos.org

Brugge, Vlaanderen - West-Vlaanderen

Verdwenen molen

karakteristiek

Naam
Hoogmolen, Dhoogemolen
Ligging
Hendrik Consciencelaan
8000 Brugge
Boeverievest
uiteinde van de Sint-Maartensbilk
dicht bij de Smedenpoort
kadasterperceel D1572
Vlaanderen - West-Vlaanderen
toon op kaart
Gebouwd
1298
Verdwenen
1878, sloop
Type
Staakmolen
Functie
Korenmolen
Database nummer
5860
© Fragment van de kaart van Deventer, ca. 1560. De bovenste windmolen

Beschrijving / geschiedenis

Het Hoogmolen was een houten korenwindmolen op de Smedenvest, net ten zuiden van de Smedenpoort, in de huidige Henrik Consciencestraat, op  het einde van de Sint-Maartenbilk.

Hij werd opgetrokken in 1298 bij de aanleg van de Boeverievest.

We zien hem aangeduid op de plannen van Marcus Gerards (1562) en Jacob van Deventer (1558-1575) als eerste moeln tussen de Smedenpoort en de Boeveriepoort.

In het Sint-Jacobszestendeel vinden we hem omschreven als "Een muelen daer neffens genaemt De Hoochmuelene", in het bezit van Jan Tournezy.

Eigenaars na 1830:
- voor 1834, eigenaar: a) Vancaneghem Jan Frans, procureur te Brugge en b) Jacqué Edouard, notaris te Dadizele
- 02.02.1850, verkoop: a) Vancaneghem Jan Frans, procureur te Brugge en b) Vandekerkhove-Deceuninck Pieter, zonder beroep te Zerkegem (notaris Hatte)

Op 15 mei 1875 zette de gemeenteraad van Brugge het licht op groen om het verpauperde Boeveriekwartier - gelegen in de driehoek Hauwerstraat, Boeverievest en Boeveriestraat - te saneren. Deze transformatie bestond uit het verbreden en verlengen van de Fontein- en Klokstraat, het verdwijnen van de Bisschop- en Spiegelstraat, het aanleggen van nieuwe straten zoals de Maagden- en Spiegelstraat en een lange brede straat langs de Boeverievest.

Na de goedkeuring van dit plan bij Koninklijk Besluit van 7 december 1875 begon men met de aankoop en onteigening van 181 eigendommen, waaronder drie windmolens: de Hazelaere, het Groot Waterhuis en Dhoogemolen. De wal van De Altena was reeds in 1863 aangekocht. De Hazelaere en Dhoogemolen werden in 1876 vrijwillig verkocht door respectievelijk Jozef Oreel en Devos. J. Oreel (zie ook molen De Buck) verkocht op 25 april 1876 zijn molen aan de stad voor 900 frank.
Mollez, de eigenaar van molen Het Groot Waterhuis, weigerde zijn molen te verkopen. Bijgevolg werd de molen onteigend. De waarde werd via rechterlijke weg bepaald op 7651 frank (18 januari 1878).

Dhoogemlen werd nog in hetzelfde jaar 1878 gesloopt. De molenwal werd op 7 mei 1878 afgegraven. Bij deze werkzaamheden verstuikte de 30-jarige werkman Emiel Van Hulle uit de Hoogstukstraat te Brugge zijn voet en werd hij naar het Sint-Janshospitaal gedragen.

Na de afbraak van de molens werden de molenwallen afgegraven om plaats te maken voor de aanleg van de boulevard langs de Boeveievest. Deze kreeg op 6 oktober 1883 de naam Hendik Consciencelaan.
De afgegraven aarde van de molenwallen werd o.m. gebruikt om de blekerij van Saison nabij de Begijnenvest te dempen om er het bejaardenhuis van de Zusters van Liefde op te richten.
Tegelijkertijd met de sanering van het Boeveriekwartier begon H. Van Hulle in 1879 met de aanleg van de Boeverievest in Engelse landschapsstijl.

Lieven DENEWET, Jaak A. RAU & Heman HOLEMANS

Literatuur

Archieven
Stadsarchief Brugge, Registers van de Zestendelen, Sint-Jacobszestendeel, 19e cirkel, f° 1806 (1580-1796)
Stadsarchief Brugge, Akten, pak V, nr. 84 (verkoopsakte 1876)

Uitgegeven bronnen
L. Gilliodts-Van Severen, "Les registres des "Zestendeelen" ou la cadastre de la ville de Bruges de l'année 1580". Brugge 1894, p. 252.
Gemeenteblad van Brugge, 1855-1856, "Rapport Goddyn", p. 547.
Gemeenteblad van Brugge, 1875, p.  408 en 923.
Gemeenteblad van Brugge, 1878, p. LXXXXVII.
Gazette van Brugge en der provincie West-Vlaenderen, 08.05.1878, p. 2, kol. 3. (ongeval bij afvoeren van de molenwal).

Werken
K. De Flou, Woordenboek der Toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het Land van den Hoek, de graafschappen Guînes en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1914-1938.
Herman Holemans, "Westvlaamse wind- en watermolens. Kadastergegevens 1835-1990. Deel 1. Gemeenten A-B", Kinrooi, Studiekring Ons Molenheem, 1993.
Jaak A. Rau & Jan D'hondt, "Een eeuw Brugge. Deel 1: 1800-1900", Brugge, Marc Vande Wiele, 2001.
Guillaume Michiels, Iconografie der stad Brugge, III, Brugge, 1968, p. 174.
J.A. Rau & J. D’hondt, "De Brugse parochies. 2. Het leven in Sint-Salvator, Sint-Jacobs, Sint-Gillis", Brugge, 1988, p. 12, 17.
Marc Ryckaert, "Historische Stedenatlas van België", Brussel, 1991.
Lieven Denewet, "Ongevallen met Westvlaamse molens - 14", Mededelingenblad Werkgroep Westvlaamse Molens v.z.w., XI, 1995, 3, p. 166.