VIER FASEN

1. Staakmolen, oliemolen (1766 - 1791)

De huidige romp van de stenen windmolen werd voorafgegaan door een staakmolen om olie te slaan. Deze werd opgericht bij octrooi van 7 juni 1766 aan Jacobus Ferdinand de Necker (1736 - 1822) uit Klerken.

Het octrooi werd verleend door de Oostenrijkse keizerin Maria-Theresia, via haar instelling, de Conseil des Finances" of de Financiële Raad te Brussel.

Tegen de oprichting werd geen bezwaar ingediend. Integendeel, het gemeentebestuur van Klerken verleende een gunstig advies.

De procedure verliep zeer vlot. Tussen de aanvraag en de toekenning verliepen amper 4 maanden.

De molen moest binnen het jaar opgericht zijn, anders verviel het octrooi.

De oprichter moest een jaarlijkse cijns betalen aan de "watergraaf en moermeester van Vlaanderen voor de tegenwaarde van 1 mud tarwe, dit komt ongeveer neer op een hectoliter.

We zien de staakoliemolen aangeduid op de Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden, de zgn. Ferrariskaart van ca. 1775, met het bruin symbool van een staakmolen.

2. Staakmolen, koren- en oliemolen (1791 - 1879)

Dezelfde Jacobus Ferdinand de Necker kon op 1 augustus 1791 het octrooi bekomen om zijn oliewindmolen ook in te richten als graanmolen. In zijn aanvraag verwees hij naar het oorspronkelijk octrooi van 1766. De molen kreeg aldus een dubbele functie: het slaan van olie en het malen van graan. Daartoe werd de houten molenkast ingericht met drie zolders.

Tegen de toevoeging van de korenmolen rezen echter bezwaren. Vooreerst vanwege Josse van Biervliet, molenaar op de naburige Terlanemolen op Klerken-Smis, die natuurlijk de concurrentie voelde aankomen.

Maar ook zesentwintig inwoners van Klerken, waaronder de hoofdman (vertegenwoordigd door zijn "prochieschrijver"), twee pointers, notabele grondgebruikers en andere inwoners van Klerken, ondertekenden op 16 april 1791 een bezwaarschrift.

Ze verklaarden dat de parochie Klerken slechts uit ongeveer 2300 gemeten (= ca. 575 hectaren) grond bestaat, waarvan ruim 200 gemeten (ruim 88,5 hectaren) bos. De parochie is voorzien van twee korenmolens  (= de Terlanemolen en de Terrestmolen). die op een halve mijl van elkaar staan. Daartussen staat nog een oliewindmolen (= de huidige Vredesmolen)) op ongeveer een klein half kwartier van de noordelijke korenwindmolen (= de Terlanemolen). Deze twee korenmolens zijn meer dan voldoende, zodat er zeker geen derde nodig is. Er is oost- en westwaarts geen enkele parochie van gelijke grootte die beter voorzien is van korenwindmolens dan Klerken. Het protest werd echter weggewuifd en amper 3,5 maanden later werd het octrooi verleend.

We zien hem aangeduid met een rechthoekig grondvlak in de Atlas der Buurtwegen (ca. 1844) en op de kadastrale kaart van P.C. Popp (ca. 1860). Op de topografische kaart van Vandermaelen (ca. 1850) staat de benaming "Stampkot Molen".

3. Stenen stellingmolen, koren- en oliemolen (1879 - heden; inrichting verdwenen in 1914-'18)

In 1879 liet Louis Vandenbussche de staakmolen vervangen door een stenen stellingmolen met een ijzeren gaanderij. Deze had uiteraard een veel grotere productiecapaciteit. Er was een benedenverdieping (olieslagerij) en vier zolders (graanmolen).

Bovendien werd in 1880 een stoommachine geplaatst in een bijgebouwtje, zodat nu ook bij windstilte gewerkt kon worden. In 1901 werd de olie-inrichting (met o.m. de kollergang of pletstenen) verwijderd, aangezien de oliemolens hun economisch nut toen al verloren hadden. De molen bleef in werking als graanmolen, tot bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog.

Olieslager-molenaar Louis Vandenbussche (1830-1899) werd ook burgemeester van Klerken tot bij zijn overlijden. Hij woonde samen met een zus in de molenaarshoeve en handelde ook in meststoffen.
Een mooie anecdote. Op zijn sterfbed voreg hij zijn zus het register van de schuldige klanten te brengen. Terwijl zij even in de keuken was, verbrandde hij het boek, waarmee hij meteen van iedereen de schulden kwijtschold!

4. De Vredesmolen. Gerenoveerde oorlogsruïne als vredesmonument (zie hierna)