Molenechos's Homepage Molenechos.org

Bornem, Vlaanderen - Antwerpen

Verdwenen molen

karakteristiek

Naam
Bookmolen van de Lindebeekhoeve
Ligging
Kattestraat 1
2880 Bornem
zuidzijde
Vlaanderen - Antwerpen
toon op kaart
Gebouwd
voor 1659
Verdwenen
voor 1676
Type
Binnenrosmolen
Functie
Hennepklopper
Database nummer
8422
© Het agrarisch bedrijf de Lindebeekhoeve. Foto: Van der Linden, 03.04.2012.

Beschrijving / geschiedenis

De Bookmolen was een rosmolen om vlas te breken, type binnenrosmolen, op de Lindebeekhoeve in de Kattenstraat 1 (thans Frans Verbruggen), gehucht Boskant te Bornem.

We vinden hem vermeld in 1659 als "De Bocqmulen" of "Boekmeulen".

De molen had een functie in de vlasnijverheid. Na het vlas 6 à 9 dagen te laten roten in de rootput om het daarna te drogen, moest het vlas gebroken worden alvorens het kon gezwengeld (gezwingeld worden. Dit breken van de stengels mocht  niet te ruw gebeuren, want alleen het houterige stengeltje (de sleel) mocht breken, niet de vezels die er rond zaten. Dit procédé noemde men boken. Dit gebeurde met een book- of boothamer: een houten blok met diepe kerven of groeven en een korte, kromme steel. Het vlas werd zo geklopt met de ingekerfde kant. Zo brak de leem en kon men de verzels verwijderen. De book- of bootmolen werd door een paard aangedreven en was voorzien van een grote molensteen die in een cirkel over het vlas rolde. Het vlas lag op een vaste bodem uit steen uitgespreid en de molensteen plette de leem. De boeren brachten hun vlas naar de bookmolen en spanden hun eigen paard aan de draaiboom.

De bookmolen van de Lindebeekhoeve verdween vrij vroeg, nog voor 1676, maar bleef nog lang in de toponymie bestaan. De molensteen die in een cirkel over het vlas rolde lag in 2009 nog in de voortuin vande woning van Jef Van Ranst in de Kattestraat.

Op de kaart van Pieter Meysmans van 1676 zien we dat voor de Linkebeekhoeve aan de rechterkant een perceel grond van 625 roeden groot lag met de naam "den Boeckmeulenacker". De kaart van A. Vertonghen ("Caerte ofte Generaelen Metingh boeck der Prochie en Graefschappe van Bornhem en Marikerk") van 20 april 1787 vermeldt "Den Meulen Acker dito Boekmolen Acker", als perceel nr. 30, met een grootte van eveneens 625 roeden.
Nog in 1834, 1844 en 1854 kent men in de kadasterkaarten daar nog het toponiem "Molen Veld" of "Molenveld" in de kadastrijle wijk "E: den Boschkant"

Filip HOOGHE & Luc ROCHTUS

Literatuur

Archieven
Gemeentearchief Bornem, Kaart van Pieter Meysmans, 1678.
Privaat archief Luc Rochtus, Antwerpen, "Caerte ofte Generaelen Metingh boeck der Prochie en Graefschappe van Bornhem en Marikerk" door A. Vertonghen, 20 april 1787.

Werken
J. Spillemaeckers, "Bijdrage tot de toponymie van het Kantoon Puurs en vooral van het Land van Bornem". Onuitgegeven licentiaatsverhandeling. Katholieke Universiteit Leuven, departement Germaanse Filoloige, 19434-1944, p. 191, p. 238 nr. 502.
Filip Hooghe & Luc Rochtus, "De Molens van Bornem", in: Klein-Brabants Molenboek. Jaarboek van de Vereniging voor Heemkunde in Klein-Brabant vzw, jg. 44, 2009, p. 8-77 (68).