Vraag nr. 156 van 10 mei 1990 van de heer G. Janzegers aan L. Waltniel, Gemeenschapsminister van Ruimtelijke Ordening en Huisvesting. Beschermde watermolen van Testelt - Geplande verkoop De vereniging Levende Molens maakt zich zorgen over de geplande onderhandse verkoop van de beschermde watermolen van Testelt (fusiegemeente Scherpenheuvel-Zichem). Deze historische watermolen (daterend uit de 12e eeuw) is eigendom van de overheid (Regie der Gebouwen). De vereniging vreest dat een eventuele verkoop zal leiden tot de gebruikelijke verbouwing van de molen tot een horecabedrijf met de daaraan verbonden gevaren voor verloedering en/of wansmaak. Levende Molens maakt zich zorgen over de manier waarop de overheid met haar cultureel patrimonium omspringt. Zo was er onlangs heel wat beroering over de geplande verkoop door de stad Luik van een Picasso. Wie of wat kan Brussel beletten haar door de zure regen aangetast stadhuis te verkopen aan een internationale hotelketen om zo de stadsfinanci?n te saneren? Terecht stelt de vereniging dat inzake de molen van Testelt het verschil enkel gradueel is en niet essentieel. Graag vernam ik van de geachte Gemeenschapsminister of hij de nodige stappen zet om deze watermolen voor de gemeenschap te behouden. Kan hierbij geen overeenkomst worden gesloten met de vereniging Levende Molens, die bereid is mee te werken aan het herstel en de instandhouding van de molen met eigen gekwalificeerd personeel (zowel voor de restauratie als voor het vrijwillig en kosteloos bemalen) ? Antwoord In antwoord op zijn vraag kan ik het geachte lid meedelen dat mij niets bekend is omtrent een eventuele verkoop van de beschermde watermolen van Testelt. Ik vestig er evenwel de aandacht op dat het decreet van 3 maart 1976 bepaalt dat, bij overdracht van een beschermd monument, de instrumenterende ambtenaar verplicht is een stedebouwkundig attest aan te vragen en in de overdrachtsakte te vermelden dat bedoeld monument is beschermd. De beschermingsvoorschriften blijven onverminderd van kracht, in welke handen het goed ook overgaat. In principe bestaat er geen bezwaar tegen het sluiten van een overeenkomst met een vereniging, zoals de vereniging Levende Molens, betreffende de instandhouding en het herstel van de molen. Een eventueel voorstel dienaangaande vanwege de vereniging Levende Molens zal door het Bestuur voor Monumenten en Landschappen met aandacht worden onderzocht. Bron: Vlaamse Raad. Zitting 1989-1990. Bulletin van Vragen en Antwoorden - Nr. 15 - 11 juni 1990, p. 760-761.
Vlaams parlement. Schriftelijke vragen. Geert Bourgeois, Vice Minister-President van de Vlaamse regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Bnnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand. Vraag nr. 26 van 9 september 2009 van Mark Demesmaeker. Beschermde watermolen Testelt?? -?? Waterbeheersplan Demervallei. De watermolen van Testelt kent een lange geschiedenis. De molen, gebouwd voor 1150 en daarmee een van de oudste molens in de regio, was een bouwvallig krot toen hij in 1990 door de huidige eigenaar werd gekocht. Die knapte de volledige molen op, installeerde een nieuw waterwiel en groef een gleuf richting Demer. Al in 1151 is sprake van een heer die zijn molenrechten afstond aan de pas gestichte abdij van Averbode. De molen is sinds 1981 een beschermd monument. De watermolen van Testelt moet het echter al twintig jaar zonder water stellen. De eigenaar weigert nu nog langer geld in het monument te pompen zolang de watertoevoer niet hersteld wordt. Een algemeen beheersplan voor de Demer en de Demerbroeken zou een oplossing kunnen bieden. Niet alleen de watermolen van Testelt staat al jaren droog, ook de watermolen van Zichem - bekend van de serie Wij, Heren van Zichem - moet het al een hele poos zonder water stellen. Er rijst dan ook een probleem met de algemene waterhuishouding in de Demerbroeken. Het Demerpeil is altijd te laag en de Demerbroeken dreigen op te drogen. De stuwen in Testelt en Zichem zouden opnieuw aangelegd moeten worden. Recentelijk was er een onderhoud tussen de eigenaar van de watermolen van Testelt, de dienst Zeeschelde, Monumenten en Landschappen en de dienst Erfgoed. Blijkbaar werd? indertijd de watertoevoer afgesloten wegens overstromingsgevaar. Samen zullen ze bekijken wat mogelijk is om weer water naar de molen te loodsen. 1. Bestaan er reeds concrete plannen voor een algemeen beheersplan voor de Demervallei? 2. Waarom werd de watertoevoer destijds afgesloten? 3. Recentelijk was er een onderhoud tussen diverse betrokken instanties. Wat zijn de resultaten van dit onderhoud? 4. Blijkbaar is er nog een probleem met de waterrechten. Hoe kan dit probleem opgelost worden? 5. Binnen welke termijn zal er opnieuw water via de watermolen stromen? 6. Wat is de kostprijs voor de gehele operatie? N.B. Deze vraag werd gesteld aan de ministers Crevits (vraag nr. 58) en Bourgeois (nr. 26).
Geert Bourgeois, Viceminister-president van de Vlaamse regering en Vlaams minister van bestuurszaken, binnenlands bestuur, inburgering, toerisme en Vlaamse rand. Antwoord op vraag nr. 26 van 9 september 2009 van Mark Demesmaeker. Een geco?rdineerd antwoord zal worden verstrekt door Hilde Crevits, Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken.
Hilde Crevits Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Geco?rdineerd antwoord op vraag nr. 58 van 9?september 2009 van Mark Demesmaeker (Laattijdig beantwoord, 24.11.2009). 1. Er bestaan plannen die nog verder moeten worden geconcretiseerd. Het ?ontwikkelingsplan Demer' (OPD) is een plan waarin veiligheid (extra waterberging voor het voorkomen van ongewenste overstromingen zoals in 1998) en natuurlijkheid hand in hand gaan. Het OPD omvat de Demervallei van Diest tot Werchter. Momenteel loopt een studie ter concretisering van dat plan en wordt er onder meer een financi?le raming opgemaakt van de verschillende onderdelen van het plan. 2. De stuwen op de Demer werden in de jaren '60 afgebroken. De watermolens waren met dat vooruitzicht voordien aangekocht door de Belgische staat, omdat door het verdwijnen van het stuwpeil ook de facto de watermolens niet meer zouden kunnen functioneren. Zo werd ook ter hoogte van Testelt de stuw afgebroken. Door het verlagen van het waterpeil was het technisch onmogelijk geworden om de molenarm gravitair te voeden. De toegang tot de molenloop werd gedempt in 1976. 3. Er is afgesproken dat een juridisch advies zou worden ingewonnen over het al dan niet nog bestaan van de molenrechten, over de implicatie van de bescherming van de molen als monument en over het eigendomsstatuut van de molenarm en de onderhoudsplicht ervan. Ook zal Waterwegen en Zeekanaal NV laten onderzoeken in hoeverre het herbouwen van de stuw compatibel is met de huidige waterbeheersing, zonder problemen te cre?ren voor de dorpskern van Testelt en van de bovenstroomse gebieden. 4. Er is nog onduidelijkheid over het (nog) bestaan van molenrechten. De bovenvermelde afspraak om juridisch advies in te winnen moet daarover duidelijkheid scheppen. 5. Slechts nadat uitsluitsel is gegeven over het al dan niet bestaan van molenrechten, kan de verant-woordelijkheid van de waterbeheerder worden bepaald en kunnen concrete plannen worden gemaakt. 6. Zolang er geen concrete plannen zijn over een eventuele inrichting, kan geen raming van de kost-prijs worden gegeven.
Literatuur
A. Willems, "Over de watermolens van Testelt en een huurcontract van 1694", in: Het Oude Land van Aarschot, VI, 1971, p. 1-8 M.A. Duwaerts e.a., "De molens in Brabant", Brussel, Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant, 1961 Herman Holemans, "Kadastergegevens: 1835-1985. Brabantse wind- en watermolens. Deel 5: arrondissement Leuven (M-Z)", Kinrooi, Studiekring 'Ons Molenheem', 1994 T.J. Gerits, "Inventaris van de molens te Testelt (1530)", in: Ons Heem, XXVII, 1973, p. 259; J. Gerits, "De watermolen van Testelt", in: Levende Molens, jg. 12, 1990, nr. 11, p. 87 E. D[e] K[inderen], "De watermolen van Testelt in nieuwe handen", in: Levende Molens, jg. 12, 1990, nr. 9, p. 68, ill.; J. Gerits, "Verplichtingen van de uitbater van de slagmolen te Testelt (ca. 1500)", in: Ons Heem, 's-Gravenwezel, jg. 44, 1990, nr. 1, p. 28-29 A. Willems, "Uit de geschiedenis van Testelt", Leuven, 1954, p. 37-39 J. Gerits, "Had de watermolen van Testelt in de 16de eeuw vijf raderen?", in: Ons Heem, jg. 29, 1975, nr. 1, blz. 18 Eduard Van Ermen, Het Kaartboek van Averbode 1650-1680, Brussel, Gemeentekrediet, 1997, p. 70-73, kaart XVI; en p. 166-167, kaart Par. XX. Gerits J., De molens van Testelt rond het midden van de 16de eeuw, Het Oude Land van Aarschot, XXXIX, 2004, 3, p. 137-153. I. Van de Staey, "Het landschap van "de Witte". Een overzicht van de erfgoedelementen in de streek Testelt-Averbode-Zichem-Scherpenheuvel - bijlage 18", Antwerpen, 2008. Mina Martens, "Actes relatifs à l'Administration des Revenus domaniaux du Duc de Brabant (1271-1408). Bruxelles, Commission royale d'histoire, 1943, (355 p.), p. 144-146 (Nederlands). "Bronnen en documenten tot een Middeleeuwse Molengeschiedenis. Middeleeuwse oorkonden over molens in Brabant (1293-1399)", Molenecho's, X, 1982, 3, p. 104-107. J. Breugelmans, "Het beheer van de Demer tijdens de 17de en 18de eeuw", licentiaatsverhandeling, Katholieke Universiteit Leuven, 1980, p. 185. "Het juridisch statuut van de watermolens" - bestek nr.LIN/AMINAL/AEM 2004 _ PRF. DR. A.M.DRAYE _ UNIVERSITEIT hASSELT
Persberichten Inge Bosschaerts, "Watermolen twintig jaar zonder water. Eigenaar draait geldkraan dicht tot watertoevoer is hersteld", Het Nieuwsblad & De Standaard,?06.07.2009. Inge Bosschaerts, "Watermolens staan droog. Minister Hilde Crevits zoekt oplossing voor laag Demerpeil", in: Het Nieuwsblad, 31.10.2009. "Over hooi, turf en baksteen. Demervallei herleeft in praatcafé", in: Het Nieuwsblad, 16.11.2009. Hedwig Neesen, "Eigenaars watermolen Testelt vijftig jaar getrouwd", Het Nieuwsblad, 10.10.2011. "Dirk Van de Gaer, "Toen en nu". Het Nieuwsblad, 16.10.2013. Watermolen van Testelt te koop", www. radio2.be/regio/vlaams-brabant, 10.04.2012. Hedwig Neesen, "Niet genoeg water en dus dreigt historische molen weg te zakken", Het Nieuwsblad, 28.03.2018. Phaedra Ghysebrechts & Kristien Bollen, “Wordt de historische watermolen in Testelt binnenkort hersteld?" Het Laatste Nieuws, 8 april 2021.
Mailbericht Edgar Winderickx, 06.07.2009.
|